Trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, “ông kẹ” là nhân vật chuyên dọa trẻ con: “Ngủ đi kẻo ông kẹ bắt”. Ông kẹ chẳng bao giờ hiện hình rõ rệt, nhưng chỉ cần cái tên cũng đủ khiến bao nhiêu đứa trẻ sợ hãi.

Thời nay, trong thế giới trưởng thành của người Việt, hình như “ông kẹ” đã tái sinh với một hình dạng khác, tập đoàn tư nhân mang danh nghĩa “tập đoàn kinh tế số một Việt Nam” – Vingroup.

Khi Vingroup công bố sự kiện khởi kiện và tố cáo 68 cá nhân trong và ngoài nước vì dám phát biểu “làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tín và sản phẩm”, dư luận ngỡ ngàng. Không phải vì chuyện kiện tụng trên phạm vi thế giới thế giới, vì doanh nghiệp kiện báo chí, nhà báo, thậm chí cả chính phủ là chuyện thường tình.

Điều khiến công chúng tức cười nằm ở chỗ, cùng một sự việc, Vingroup lại có hai gương mặt đối lập, vừa văn minh, vừa man rợ. Một ông kẹ hai mặt, biết tung găng quyền Anh lịch lãm ở quốc tế, nhưng lại lén rút dao găm đâm sau lưng người trong nước.

Gương mặt lịch lãm - Văn minh trong đấu trường quốc tế

Trước hết, khách quan mà nhìn nhận, khi Vingroup quyết định khởi kiện các cá nhân sống ở nước ngoài, họ chọn con đường khởi kiện dân sự.

Đơn cử như vụ khởi kiện nhà báo Lê Trung Khoa, chủ bút tờ Thoibao.de tại Đức, vì các bài viết được cho là “bôi nhọ” tập đoàn. Hay vụ kiện bà Nguyễn Hiền tại Hoa Kỳ, với yêu cầu bồi thường và cải chính công khai.

Đây là một cách hành xử văn minh, hoàn toàn phù hợp với chuẩn mực pháp lý toàn cầu.

Một tập đoàn cho rằng danh dự và thương hiệu bị xâm phạm? Họ ra tòa, trình bày chứng cứ, yêu cầu tòa phân xử. Đối thủ có quyền phản biện, luật sư hai bên tranh luận, và thẩm phán ra phán quyết. Đó là cuộc chơi công bằng, nơi mọi bên đều được bảo vệ bởi hệ thống pháp luật độc lập. Kết quả có thể là thắng, thua, hòa…nhưng luật chơi được tuân thủ.

Ở góc độ này, Vingroup tỏ ra văn minh. Họ học được cách hành xử của những doanh nghiệp lớn toàn cầu, không cậy quyền, không dọa dẫm bằng công an, mà nhờ đến cơ chế tư pháp độc lập. Đó là hình ảnh của một võ sĩ thượng đài quốc tế, khoác áo vest, mang găng quyền Anh, cúi đầu chào đối thủ trước khi bắt đầu hiệp đấu.

Gương mặt tăm tối - Man rợ trong sân nhà

Thế nhưng, khi đối thủ cư trú trong biên giới lãnh thổ Việt Nam, câu chuyện lại khác. Cũng cùng một hành vi phát biểu, viết bài, đăng status chỉ trích sản phẩm hay chính sách của Vingroup, thì thay vì khởi kiện dân sự, họ lại chọn con đường tố cáo hình sự. Và ở đây, “võ sĩ” cởi găng, ném vest, vác dao găm 331 ra kề sát cổ nạn nhân để dọa dẫm.

Điều 331 Bộ luật Hình sự, điều luật mơ hồ về “lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” đã trở thành công cụ quen thuộc để bịt miệng công chúng. Vingroup chỉ cần gõ cửa cơ quan công an, đơn tố cáo lập tức được thụ lý. Người dân không còn đứng trước tòa dân sự để cãi lý, mà bị lôi vào vòng xoáy điều tra hình sự, khám xét nhà, tạm giam, khởi tố, xét xử rồi lãnh án, ngồi tù.

Đây không còn là võ đài để so găng nữa, mà là cả hệ thống chính trị vào cuộc để hạch tội nạn nhân, Vingroup chỉ còn ngồi rung đời chờ bản án bỏ túi mà thôi. Thay vì bồi thường hay xin lỗi, cái giá phải trả của nạn nhân là nhiều năm tù giam với nụ cười hả hê của ông chủ Vingroup.

Sự đối lập rành rành này khiến người ta buộc phải hỏi: Tại sao cùng một hành vi, Vingroup chọn hai cách hành xử khác nhau? Ở ngoài thì văn minh, ở trong thì man rợ theo đúng kiểu “Khôn nhà, dại chợ”. Phải chăng chính vì ở Việt Nam, họ biết chắc mình có “lá bùa hộ mệnh” ưu ái từ chế độ?

Ông kẹ hai mặt

Nếu phải vẽ chân dung Vingroup, chắc hẳn không thể chỉ bằng một nét. Vì rõ ràng, Vingroup có đến hai khuôn mặt:

Mặt thứ nhất: Văn minh, tuân thủ luật chơi toàn cầu.

Mặt thứ hai: Man rợ, tận dụng quyền lực chính trị để biến tòa án thành công cụ trừng phạt nạn nhân.

Và trong mắt công chúng người Việt, Vingroup không khác gì ông kẹ trong bóng tối. Vì lẽ:

Chỉ cần lên mạng xã hội viết vài câu về sản phẩm VinFast, bạn có thể lọt vào danh sách đen.

Chỉ cần bày tỏ sự hoài nghi về dự án hay chính sách, công an có thể gõ cửa bất kỳ lúc nào.

Và chỉ cần Vingroup “hắt hơi”, báo chí chính thống đồng loạt “lạnh gáy” im bặt.

“Ở bầu thì tròn, ở ống thì dài”. Trước tòa án tây phương, Vingroup biết mình chỉ là một nguyên đơn bình thường, phải tuân thủ luật chơi và đối mặt với phản biện. Nhưng trong tòa án Việt Nam, họ trở thành “ông kẹ”, nơi luật chơi do chính họ và đồng bọn nắm giữ quyền lực chính trị đặt ra.

Những vụ việc điển hình

Ở Đức, ký giả Lê Trung Khoa đã nhận hồ sơ khởi kiện từ luật sư của Vingroup gởi đến với yêu cầu cải chính, xin lỗi và bồi thường. Quá trình pháp lý minh bạch, có luật sư đôi bên, có quyền kháng cáo.

Tương tự như vậy, ở Hoa Kỳ với bà Nguyễn Hiền chuẩn bị vào vai bị đơn với những yêu cầu cùng loại.

Trong nước: Nhiều Facebooker, nhà báo tự do, thậm chí khách hàng phản ánh trên mạng xã hội phàn nàn về sản phẩm VinFast đều bị công an triệu tập, điều tra theo tố cáo từ Vingroup. Một số người bị xử lý theo Điều 331, đối diện nguy cơ tù tội thay vì tranh tụng dân sự.

Sự chênh lệch ấy phơi bày một sự thật chua chát, rằng văn minh hay man rợ không phải do tâm thế quyết định, mà do địa giới lãnh thổ và khả năng lũng đoạn chế độ của doanh nghiệp.

Khán giả quốc tế xem kịch bản một, còn khán giả trong nước bị buộc phải đóng vai quần chúng trong kịch bản hai. Một bi hài kịch mà nạn nhân cuối cùng là quyền tự do ngôn luận và niềm tin xã hội.

Tóm lại, vụ việc Vingroup khởi kiện dân sự và tố cáo hình sự 68 cá nhân, tổ chức không chỉ là câu chuyện của một tập đoàn tư nhân. Nó là bức tranh phản chiếu của cả một chế độ, nơi quyền lực chính trị và quyền lực kinh tế se duyên để sinh ra một “ông kẹ” hai mặt.

Vingroup hôm nay có thể là ông kẹ hai mặt, ngoài quốc tế lịch lãm tung găng quyền Anh, nhưng trong nước thì man rợ đâm lén. Về lâu dài, cái gương mặt man rợ ấy sẽ khiến công chúng nhớ lâu hơn, như vết nhơ không thể gột rửa.

*Bài viết không thể hiện quan điểm của RFA.

Ông Vương Văn Thả, một tù nhân chính trị đang thụ án tại trại giam An Phước, TP. Hồ Chí Minh, vừa được gia đình cho biết đã qua đời trong hoàn cảnh khuất tất.

Theo bà Vương Ngọc Thảo, con gái của ông Thả, sáng ngày 3 tháng 9 công an xã Vĩnh Hậu, huyện An Phú, tỉnh An Giang đã thông báo cho gia đình rằng ông Thả đã qua đời do ‘tự tử’ trong trại giam.

“Em của tôi sau đó lên công an xã xác minh thông tin, thì họ bảo về lo hậu sự đi”, bà Thảo nói.

Cùng ngày, công an xã đưa ông Vương Thanh Thuận, con trai của ông Thả, đến trại giam An Phước để nhận thi thể.

“Ban đầu họ nói cho gia đình đưa thi thể về, nhưng cuối cùng lại buộc phải chôn cất tại nghĩa trang của trại giam,” bà Thảo cho biết. Bà nói thêm rằng phía trại giam viện dẫn quy định chỉ giữ thi thể trong vòng 24 giờ để yêu cầu gia đình phải mai táng ngay, thay vì đưa về quê nhà.

Ngoài ra, theo bà Thảo, phía công an đã ép em trai bà ký cam kết không được đăng tải thông tin liên quan đến cái chết của cha mình lên mạng xã hội, nếu không sẽ “bị bắt bất cứ lúc nào.”

(Courtesy: chantroimoimedia.com)

Trong giấy thông báo của trại giam An Phước mà gia đình cung cấp cho RFA, phía trại giam không nêu nguyên nhân tử vong của ông Thả, mà chỉ ghi vỏn vẹn vài dòng:

“Vào sáng ngày 3 tháng 9, phạm nhân Vương Văn Thả có dấu hiệu mệt, khó thở, Trại đã đưa phạm nhân đến Bệnh viên Đa khoa Bình Phước tỉnh Đồng Nai để cấp cứu, đã tử vong.”

Ông Vương Văn Thả bị giam giữ tại trại giam An Phước từ tháng 10 năm 2018, sau khi bị Tòa án tỉnh An Giang tuyên phạt 12 năm tù với tội danh “tuyên truyền chống Nhà nước.”

Theo bà Vương Ngọc Thảo, kể từ khi chuyển đến trại giam An Phước, ông Thả chưa từng gọi điện về cho gia đình. Vì vậy, gia đình hoàn toàn không nắm được tình hình sức khỏe của ông.

Bà cũng cho biết phía trại giam chưa bao giờ thông báo bất kỳ vấn đề sức khỏe nào liên quan đến ông Thả.

Tuy nhiên, bà Thảo cho biết một người bạn tù của ông Thả, sau khi được trả tự do, đã liên lạc với gia đình và khẳng định ông Thả không hề gặp vấn đề gì về sức khỏe. Người này cũng thông tin cho gia đình biết ông Thả từng bị biệt giam dài ngày trong tù.

“Hiện giờ ở nhà, xóm trên xóm dưới đều có công an đông dữ lắm. Họ đe dọa, ép gia đình tôi ký biên bản không được đăng tải hình ảnh về đám tang và bàn thờ lên mạng” bà Thảo cho biết thêm.

(Gia đình cung cấp)

Ông Vương Văn Thả là tín đồ Phật giáo Hòa Hảo Thuần Túy, một tôn giáo bản địa ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long, không chịu sự kiểm soát của nhà nước.

Năm 2012, ông từng bị bắt và khởi tố với tội danh ‘lợi dụng các quyền tự do dân chủ’ và bị kết án 3 năm tù giam.

Đến năm 2017, ông bị bắt cùng con trai Vương Thanh Thuận, và hai người cháu sau khi chống cự cuộc bố ráp của công an kéo dài gần hai tháng. Trong thời gian này, ông thường xuyên đăng tải lên Facebook các chính kiến của mình về chế độ, đồng thời treo cờ Việt Nam Cộng Hòa tại nhà.

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch) đã cáo buộc chính quyền Việt Nam đàn áp tôn giáo khi bắt giữ ông Thả, cùng con trai và các cháu trai.

Ngân hàng Thế giới (World Bank) vừa hạ dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2025: từ 6,8 % xuống còn 6,6 %.

Ngày 8 tháng 9 năm 2025, cơ quan này công bố mức điều chỉnh này, lý giải rằng các biện pháp thuế quan của Mỹ đang bắt đầu ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam.

Hoa Kỳ và Việt Nam chưa chính thức công bố mức thuế quan, mặc dù Tổng thống Donald Trump đã đăng trên mạng xã hội (Truth Social) rằng sẽ áp mức thuế 20 % đối với hàng hóa Việt Nam và 40 % đối với hàng hóa được quá cảnh (trans-shipped) qua Việt Nam.

Tuy nhiên, Việt Nam chưa xác nhận những con số trên hoặc ký kết bất kỳ thỏa thuận nào liên quan đến điều đó.

Trong khi đó, chỉ một tháng trước, Chính phủ đã điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng năm 2025 lên 8,3–8,5 %, thay thế cho mức mục tiêu ít nhất 8 % được Quốc hội đặt ra đầu năm.

Dù mức điều chỉnh của Ngân hàng Thế giới chỉ là giảm 0,2 điểm phần trăm, nhưng chênh lệch với mục tiêu chính thức vẫn là rất đáng kể.

Nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng mục tiêu 8 % hoặc cao hơn mà Chính phủ đưa ra mang tính chính trị nhiều hơn là khả thi, do vượt xa tốc độ tăng trưởng thực tế của nền kinh tế hiện tại.

Để phấn đấu đạt mục tiêu này, Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước tăng trưởng tín dụng, cắt giảm lãi suất cho vay, nhằm bơm vốn vào nền kinh tế

Tuy nhiên, những biện pháp này có thể khiến lạm phát tăng và khiến thị trường bất động sản có nguy cơ đầu cơ, làm giá nhà đất tăng không kiểm soát.

Đồng VND đã mất giá liên tục kể từ đầu năm so với đồng USD, tỉ giá hiện đã vượt mốc 27.000VND/USD ở thị trưởng tự do, so với mức 25.080 hồi cuối tháng 1. Trong khi đó giá vàng cũng vừa vượt mốc 134 triệu đồng/lượng.

Nhóm Công tác về Giam giữ Tùy tiện của của Liên Hiệp Quốc (UNWGAD) hôm thứ hai, 25 tháng 10 đã ra quyết định về trường hợp của Nhà báo Phạm Đoan Trang. Theo cơ chế Liên hiệp quốc (LHQ) này, việc chính quyền VN bắt và giam giữ tiếng nói bất đồng chính kiến này là 'tùy tiện' và đi ngược với Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR). Ngay sau khi quyết định được công bố, Luật sư nhân quyền Thổ Nhĩ Kỳ, Kurtuluş Baştimar, người đã kiến nghị với Nhóm Công tác về trường hợp của bà Phạm Đoan Trang, đã dành cho phóng viên Giang Nguyễn cuộc nói chuyện vào chiều thứ tư, 27 tháng 10. Mời quý vị theo dõi.

Giang Nguyễn: Thưa Luật sư Kurtuluş Baştimar, lần cuối chúng ta nói là hồi tháng bảy khi ông đang trong quá trình kiến nghị lên Nhóm Công tác về Giam giữ Tùy tiện trường hợp của nhà báo Phạm Đoan Trang. Bây giờ thì chúng ta đã có quyết định của Nhóm công tác khẳng định rằng việc tước quyền tự do của bà Phạm Đoan Trang là 'tùy tiện'. Phản ứng đầu tiên của ông khi nhận được quyết định là gì?

Kurtuluş Baştimar: Cảm ơn cô Giang rất nhiều. Vâng tôi rất vui khi có quyết định này, nó thực sự rất quan trọng đối với luật nhân quyền quốc tế. Tôi nhận được quyết định vào hôm thứ hai (25/10). Nhóm Công tác về Giam giữ Tùy tiện của Liên Hiệp Quốc đã chuyển quyết định cho tôi sau khi họ gửi nó đến Chính phủ Việt Nam.

Như cô biết, quyết định của Nhóm công tác Liên Hợp Quốc về Giam giữ Tùy tiện có năm hạng mục và mỗi hạng mục đề cập đến những điều khác nhau. Cơ chế này đã quyết định rằng Khoản 1, Điều 9 của Công ước Quốc tế về Các quyền Dân sự và Chính trị đã bị vi phạm vì việc bắt và giam không có bất kỳ lệnh bắt giữ nào và bà Phạm Đoan Trang không được thông báo về các cáo buộc.

Chính phủ Việt Nam biện minh cho việc không có lệnh bắt bằng cách nói rằng lệnh bắt đã được Viện Kiểm sát Nhân dân phê chuẩn. Nhưng UNWGAD nói rằng Viện Kiểm sát Nhân dân không phải là một cơ quan tư pháp độc lập. Điều này rất quan trọng bởi vì nó nói lên một cách gián tiếp là ngay cả nếu như có lệnh bắt do Viện Kiểm sát Nhân dân phê chuẩn, nó cũng không giúp gì vì cơ quan tư pháp này không độc lập.

Ngoài ra Nhóm Công tác của LHQ Về Giam giữ Tùy tiện cũng ra quyết định rằng bà Phạm Đoan Trang đã không được cơ hội phản đối việc giam giữ bà ấy trước tòa án. Đó là lý do tại sao quyền được khắc phục hiệu quả theo Điều 2, Đoạn 3 của Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị cũng đã bị vi phạm.

Có thêm một điều quan trọng và cốt yếu nữa là Nhóm Công tác LHQ cũng có quyết định rằng bà Phạm Đoan Trang đã bị đặt ngoài sự bảo vệ của pháp luật. Điều đó có nghĩa là quyền được công nhận là thể nhân trước pháp luật, theo Điều 16 của Công ước, cũng đã bị vi phạm. Điều này hết sức quan trọng vì đó là mức tối thiểu của quyền con người phải được bảo vệ.

Trong Đoạn 68, Nhóm Công tác LHQ đã một lần nữa khẳng định rằng Chính phủ Việt Nam không thể tước quyền tự do của một cá nhân dựa trên Điều 88 (hoặc Điều 117 của Bộ luật Hình sự sửa đổi của Việt Nam) bởi vì điều này quá rộng và mơ hồ.

Trong quyết định, Liên Hiệp Quốc khẳng định rằng một điều luật phải rõ ràng và chính xác. Cụ thể là khi một công dân Việt Nam đọc qua luật này, họ có thể hiểu nó và biết phải điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với quy định như thế nào. Nhưng khi đọc văn bản điều luật này, cụ thể là Điều 88 hoặc Điều 117 sửa đổi, họ không thể hiểu được loại hành vì nào có thể được xem là ‘tuyên truyền’ hoặc ‘chống Nhà nước’. Họ không biết được vì ranh giới của điều luật này không được xác định rõ.

Giang Nguyễn: Vâng có nhiều người chỉ trích rằng Chính phủ Hà Nội đã cố tình soạn những điều luật thật rộng và mơ hồ để có thể áp dùng tuỳ theo trường hợp và theo ý của họ…

Kurtuluş Baştimar: Chính xác. Nhóm Công tác LHQ cũng lập luận rằng bà Phạm Đoan Trang bị bắt sau khi bà tham gia viết bài, tường thuật về các sự kiện dân chủ và chống tham nhũng. Đó là lý do tại sao bà bị bắt. Nhưng với tư cách là một nhà báo hoặc một blogger và một tác giả đã từng đoạt giải thưởng, bà Phạm Đoan Trang có quyền tham gia các hoạt động của công chúng.

Vì vậy quyền tham gia điều hành các công việc xã hội theo Điều 21 của Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền và Điều 25 A của Công ước đã bị vi phạm.

Giang Nguyễn: Vâng thưa Luật sư, vậy thì quyết định của Nhóm Công tác rằng nhà báo Phạm Đoan Trang bị bắt giữ là tùy tiện có ý nghĩa gì trong lúc này, khi phiên xét xử đã được chỉ định (nay đã bị hoãn lại-pv).

Kurtuluş Baştimar: Chúng ta không thể chối bỏ được sự hiệu quả của những quan điểm này, vì đây là những quyết định dựa trên Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị. Đây là một quy ước quốc tế và Điều 2 của quy ước này quy định nghĩa vụ của các quốc gia ký kết, buộc họ phải thực hiện tất cả những bước cần thiết để công dân của quốc gia này được hưởng các quyền đó.

Quyết định này có nghĩa là Chính phủ Việt Nam không thể đưa bà Phạm Đoan Trang ra xét xử và tiếp tục bắt giữ bà nữa, bởi vì ngay cả khi nó hợp pháp xét trên luật quốc gia, điều đó vẫn chưa đủ để giam giữ bà vì nó phải phù hợp với luật pháp quốc tế. Điều này cũng đã được Ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc lặp lại nhiều lần.

Chính phủ Việt Nam nên tôn trọng quyết định quốc tế này vì khi áp dụng luật quốc gia nhiều điều khoản của Công ước cũng như luật quốc tế đã bị vi phạm.

Giang Nguyễn: Như ông có đề cập, Nhóm Công tác tuyên bố rằng bà Phạm Đoan Trang không nên bị đưa ra xét xử, tuy nhiên chúng tôi cũng biết rằng Chính phủ Việt Nam có khuynh hướng coi thường các quyết định như họ đã làm trong quá khứ. Hiện không có chỉ dấu gì rằng phiên tòa xét xử bà Phạm Đoan Trang sẽ không tiến hành. Vậy Nhóm Công tác có cơ chế nào để buộc Chính phủ Việt Nam phải có trách nhiệm trước những giao ước mà họ đã ký kết?

Kurtuluş Baştimar: Vâng trên cơ bản thì cô nói đúng: Chúng ta biết rằng Chính phủ Việt Nam cố gắng phớt lờ quyết định đó. Họ tiếp tục dựa vào luật quốc gia và quy trình pháp luật của họ. Nhưng điều đó không có nghĩa là họ có quyền và họ có thể tiếp tục phớt lờ những quyết định này.

Nếu chúng ta xem xét tác động của những quyết định này, chúng ta thấy Chính phủ Việt Nam đã phải sửa đổi Điều 88 (Bộ luật Hình Sư). Do đó chúng tôi biết họ phải chịu áp lực rất lớn từ những quyết định này. Tất cả các quốc gia, kể cả Thổ Nhĩ Kỳ chẳng hạn, và các quốc gia khác cũng vậy. Những quyết định này không thể được coi là có tác động mơ hồ hoặc không có tác động gì cả.

Còn nói đến quy trình sau khi quyết định được đưa ra, và trong tất cả các giai đoạn sau đó, Nhóm Công tác của Liên Hiệp Quốc ngay bây giờ đã bắt đầu những thủ tục theo dõi, có nghĩa là họ sẽ theo dõi Chính phủ Việt Nam, họ sẽ yêu cầu cung cấp thông tin về bà Phạm Đoan Trang, liệu bà đã được thả hay chưa, những vấn đề này đã được khắc phục hay chưa v.v. Nhóm Công tác LHQ sẽ theo dõi tất cả các thông tin đó.

Nếu Chính phủ Việt Nam tiếp tục không tuân thủ, thì họ sẽ được mời đến Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc để bị chất vấn. Họ sẽ được yêu cầu cung cấp lý do tại sao họ không thực hiện những điều được yêu cầu trong quyết định.

Nhưng đặc biệt trường hợp của bà Phạm Đoan Trang, tôi biết rằng quyết định này sẽ có tác động rất lớn vì chúng tôi được biết từ các luật sư trong nước rằng trước đây bà Phạm Đoan Trang phải đối mặt với mức án 20 năm tù, thì nay mức án có thể được giảm xuống còn ba năm thôi.

Vì vậy mỗi hành động mà chúng ta thực hiện ở cấp độ luật quốc tế đều có tác động lớn đến luật và quá trình xét xử trong nước. Tuy nhiên tôi đồng ý với cô rằng Nhóm Công tác của LHQ về Giam giữ Tùy tiện phải có một cơ quan hoặc quy trình có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt trong trường hợp những quyết định bị phớt lờ.

"Nếu Chính phủ Việt Nam tiếp tục không tuân thủ, thì họ sẽ được mời đến Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc để bị chất vấn. Họ sẽ được yêu cầu cung cấp lý do tại sao họ không thực hiện những điều được yêu cầu trong quyết định. Nhưng đặc biệt trường hợp của bà Phạm Đoan Trang, tôi biết rằng quyết định này sẽ có tác động rất lớn vì chúng tôi được biết từ các luật sư trong nước rằng trước đây bà Phạm Đoan Trang phải đối mặt với mức án 20 năm tù, thì nay mức án có thể được giảm xuống còn ba năm thôi". -Ls. Kurtuluş Baştimar

Giang Nguyễn: Và chắc chắn Luật sư sẽ tiếp tục theo dõi trường hợp của nhà báo Phạm Đoan Trang? Kế tiếp luật sư sẽ có những bước gì?

Kurtuluş Baştimar: Tôi sẽ tiếp tục theo dõi trường hợp của bà Phạm Đoan Trang. Tôi cũng đã kết nối với một số cơ quan và tổ chức nhân quyền quốc tế và vận động được sự hỗ trợ của họ.

Tôi cũng sẽ nỗ lực liên hệ với các nghị sĩ ở Châu Âu. Xin khẳng định, chúng tôi không muốn và chúng tôi không can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Nhà nước Việt Nam, và chúng tôi cũng không đưa ra bất kỳ lệnh nào cho các tòa án Việt Nam. Chúng tôi chỉ yêu cầu chính phủ Việt Nam hãy tôn trọng luật pháp quốc tế và quyết định quốc tế rằng bà Phạm Đoan Trang phải được trả tự do và chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh cho quyền lợi của bà cho đến khi bà được trả tự do.

Giang Nguyễn: Cảm ơn Luật sư Kurtuluş Baştimar.

Hãy hình dung một tình huống hoàn toàn giả định: ông Nguyễn Minh Triết được thay ông Nguyễn Phú Trọng làm Chủ tịch nước và Bộ Ngoại giao Việt Nam được lệnh tổ chức để ông Triết thăm ngài Min Aung Hlaing, vị tướng quân phiệt vừa “soán ngôi” qua cuộc đảo chính ở Myanmar đang bị thế giới dân chủ và tiến bộ lên án.

Ông Nguyễn Minh Triết chắc lại sẽ vừa cười vừa xoa tay, lộng ngôn một cách vô duyên như trước đây hơn chục năm, lặp lại câu phát biểu "có cánh", với địa danh lần này là Myanmar: "Giờ này, Việt Nam và Myanmar đang thay nhau canh giữ "sự ổn định" cho các chế độ toàn trị. Myanmar thức thì Việt Nam ngủ, Việt Nam gác thì Myanmar nghỉ".

Nếu cao hứng hơn nữa, không biết vị Chủ tịch nước của Việt Nam liệu có làm phép so sánh như thuở nào: Việt Nam – Myanmar, như trời đất sinh ra, một anh ở phía Đông, một anh ở phía Tây, cùng nhau chống lưng cho “Thiên triều” tràn xuống Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, thay nhau canh giữ cho “nền toàn trị thế giới”…

Vẫn biết, mọi ví von đều khập khiễng. Thật ra, bối cảnh lịch sử và quy mô sự kiện, tác động khu vực và ảnh hưởng quốc tế của những biến cố đã/đang xẩy ra ở Việt Nam và Myanmar không hoàn toàn giống nhau. Nhưng không hẹn mà gặp, cuộc đảo chính của giới quân phiệt, sau đó dùng bạo lực đàn áp các cuộc biểu tình ở Myanmar và việc Hà Nội ngày 8/3 tới đây sẽ tiến hành xử phiên tòa phúc thẩm sáu người dân Đồng Tâm – Cả hai biến cố ấy đều đang hứng chịu nhiều sự lên án mạnh mẽ của dư luận trong mỗi nước cũng như trên toàn cầu.

Nhà hoạt động vì nhân quyền người Thụy Sĩ, bà Pascale Berry Wavre, thành viên của tổ chức nhân quyền Hội Thụy Sĩ Việt Nam (COSUNAM), trong một lá thư ngỏ gửi cho truyền thông, đã lên tiếng kêu gọi những du khách nước ngoài, những ai thăm Việt Nam hoặc mua sản phẩm Việt Nam, cần phải nghĩ đến cái giá phải trả bởi người dân nước Việt.

Bà Wavre tố cáo: "Số phận của những người này (những người bị toà án Việt Nam đưa ra xử) sẽ ra sao? Họ là những người vào đầu năm 2020 đã đấu tranh chống truất hữu ruộng đất của làng họ. Ngày nay, Việt Nam vẫn là một trong những chế độ độc tài tồi tệ nhất. Những tham vọng về du lịch và kinh tế của chính quyền cộng sản dẫn tới sự cướp đoạt đất đai mà không có đền bù thích đáng, sự nô lệ hóa một phần lớn dân chúng với một tác động thảm khốc đến môi trường".

Bà Wavre bày tỏ: "Những gì chúng tôi, mọi người, đang hy vọng là ngày 8/3 tới, những lời hứa sẽ được thực hiện (bà Wavre căn cứ vào một lời hứa của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trước đó). Tôi nghĩ đây là cơ hội để chứng tỏ chính quyền Việt Nam nhận thức được rằng hình ảnh của Việt Nam gắn liền với sự sẵn lòng của du khách trong việc chọn những điểm đến mơ ước . Trái với thực tế hiện nay, Việt Nam giống như một cơn ác mộng".

Chính bà Berry Wavre đã làm một phép so sánh: "Việt Nam sát hại công dân của mình – Không chỉ có ở Miến Điện nơi mà một chế độc đảng cũng đang chà đạp thô bạo các quyền con người". Nếu như Hoa Kỳ hay một nước phương Tây nào đó lên án thì còn có thể "cả vú lấp miệng em", cho đó là tiếng nói của "các thế lực thù địch". Nhưng tổ chức của bà Wavre lại là từ một đất nước trung lập mà Việt Nam đã từng nhờ cậy từ năm 1954 để tham gia Hội nghị Giơ-ne-vơ.

Trong khi đó, người đứng đầu quân đội Myanmar đã từng bị quốc tế lên án với cáo buộc “diệt chủng và từ tháng 8/2018, Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc đã khuyến cáo: “Các tướng lĩnh quân đội hàng đầu của Myanmar, gồm Tổng tư lệnh, Thượng tướng Min Aung Hlaing, phải bị điều tra và truy tố về tội diệt chủng ở phía bắc Bang Rakhine, cũng như tội ác chống lại loài người và tội ác chiến tranh ở các bang Rakhine, Kachin và Shan”.

Trong một báo cáo khác công bố hôm 5/3, phái viên đặc biệt của Liên hợp quốc Thomas Andrews nhấn mạnh: “Cho dù tương lai của Miến Điện là do chính người dân nước này quyết định, cộng đồng quốc tế phải có hành động khẩn cấp và kiên quyết để yểm trợ họ”. Ông Thomas Andrews đề nghị Hội đồng Bảo an, họp kín để thảo luận về tình hình Miến Điện, ban hành “lệnh cấm vận toàn thế giới” đối với chế độ quân sự ở Naypyidaw, đồng thời ban hành các trừng phạt nhắm vào các tướng lĩnh Miến Điện.

Truyền thông quốc tế loan tin Ma Kyal Sin, một vũ công, 19 tuổi bị bắn chết trong cuộc biểu tình của người dân Myanmar vào hôm 3/3. Ma Kyal Sin là một trong số ít nhất 58 người Miến Điện bị thiệt mạng cho đến nay. Luật sư Lê Luân bày tỏ lòng tiếc thương vô hạn đối với cô gái trẻ – Ma Kyal Sin – vừa ngã xuống vì một viên đạn bắn tỉa từ phía quân đội Myanmar. Ông cảm thán: "Thương tiếc em, bóng mây qua trời" và ông tôn vinh: "Nhưng đó là cái chết bất tử và làm hồi sinh những điều lớn lao cho con người…".

Truyền thông lề đảng của Việt Nam chỉ đưa tin chiếu lệ về tình hình Myanmar, đặc biệt là phong trào “bất tuân dân sự”, cổ vũ hàng trăm triệu người xuống đường chống lại chế độ độc tài, toàn trị. Trong khi đố, trên các trang mạng xã hội dày đặc những lời tôn vinh cuộc đấu tranh cho dân chủ của thế hệ trẻ nói riêng và người dân Myanmar nói chung.

Cựu tù nhân lương tâm Phạm Thanh Nghiên, người từng được Hội đồng Giải Văn Việt bình chọn trao giải thưởng lần thứ sáu cho tác phẩm "Những mảnh đời sau song sắt" đã chia sẻ về sự hy sinh của cô gái trẻ Ma Kyal Sin, hay còn có tên gọi khác là Angel như sau: "Angel đã đấu tranh để bảo vệ các giá trị dân chủ cho quê hương cô nhưng tinh thần và sự hy sinh của cô gái trẻ đã vượt ra khỏi biên giới đất nước Myanmar, chạm đến trái tim của hàng triệu người, trong đó có những người Việt Nam khác tiếng nói, khác dòng máu, nhưng giống nhau về kiếp đọa đày".

Hình ảnh Angel trong chiếc áo phông với khẩu hiệu “Mọi thứ sẽ ổn” đang sốt trên các trang mạng. Hình ảnh này gợi nhớ đến tác phẩm “Nữ thần Tự do Dẫn dắt Nhân dân” của Eugène Delacroix minh họa cho cuộc cách mạng dưới nền Quân chủ tháng 7/1830. Cảm phục, thương tiếc nhưng vẫn hy vọng. Tại Việt Nam, trong số hơn 270 tù nhân lương tâm bị giam giữ, có không ít những phụ nữ phải gánh chịu những bản án tù đày nặng nề. Tuy nhiên, ngọn lửa đấu tranh cho dân chủ và nhân quyền thì không nhà nước toàn trị nào dập tắt được.

* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do

Phiên tòa phúc thẩm sáu người dân Đồng Tâm là một cơ hội cho chính quyền Việt Nam chứng minh với thế giới về công lý của nền luật pháp Việt Nam. Đó là nhận định, và cũng là một lời kêu gọi Hà Nội của nhà hoạt động vì nhân quyền người Thuy Sĩ, bà Pascale Berry Wavre, thành viên của tổ chức nhân quyền Hội Thụy Sĩ Việt Nam (COSUNAM). Trong một lá thư ngỏ gửi ra tuần này cho báo chí Thụy Sĩ, bà Berry Wavre đã lên tiếng kêu gọi những du khách nước ngoài, những ai thăm Việt Nam hoặc mua sản phẩm Việt Nam, cần phải nghĩ đến cái giá phải trả bởi người dân nước Việt.

Bà đã có một cuộc trò chuyện với phóng viên Giang Nguyễn để triển khai thêm về lời kêu gọi của bà.

Giang Nguyễn: Thư ngỏ của bà bắt đầu bằng những câu như sau: "Việt Nam sát hại công dân của mình - Không chỉ có ở Miến Điện nơi mà một chế độc đảng chà đạp mãnh liệt các quyền con người" - Vì sao bà đã viết lá thư này và bà nhắm vào ai?

Pascale Berry Wavre: Trong chỉ bốn ngày nữa, Việt Nam đứng trước một thách thức rất quan trọng, mà cũng là một cơ hội cho các cơ quan chức năng Việt Nam hướng tới một nền tư pháp độc lập hơn. Phiên tòa phúc thẩm này tiếp sau phiên tòa diễn ra vào tháng 9 năm ngoái, nơi mà các tiêu chuẩn pháp lý tối thiểu đã không được tôn trọng. Chúng ta biết hai con trai của thủ lĩnh tinh thần của làng đã bị kết án tử hình. Chính ông đã bị lực lượng an ninh sát hại trong vụ tấn công vào Đồng Tâm năm 2020. Cháu trai của ông bị kết án tù chung thân. Bây giờ là lúc mà Tòa án Tối cao tại Hà Nội có cơ hội để chứng minh năng lực của mình và sự sẵn sàng tiến tới một nền công lý dân chủ hơn.

Điều rất quan trọng, mục đích của cuộc phỏng vấn này là để lên tiếng cho quần chúng nhận thức được tình hình. Như bạn cũng biết, truyền thông có tác động mạnh mẽ đến dư luận. Ngày nay, các phương tiện truyền thông xã hội lại nâng cấp vai trò này. Tác động này có thể làm hoen ố danh tiếng (của Việt Nam). Vì vậy, tôi rất mong Tòa án tối cao nhận thức được tác động của kết quả phiên tòa phúc thẩm này.

Giang Nguyễn: Khi bà nói đến "quần chúng", bà đang muốn nói đến quần chúng Thụy Sĩ hay quốc tế nói chung phải không ạ?

Pascale Berry Wavre: Vâng, gồm tất cả họ. Đó là mục đích của sự lên tiếng và tôi chỉ là một tiếng nói trong số hàng triệu tiếng nói và mỗi tiếng nói đều quan trọng.

Giang Nguyễn: Trong lá thư, bà viết khá chi tiết về kế hoạch phát triển sân bay quân sự ở Đồng Tâm. Phải chăng bà nghĩ rằng chưa có nhiều người biết về nó? Tôi cũng đặc biệt chú ý đến cầu kết luận của lá thư bà viết, khi bà liên kết vụ đất đai với việc phát triển ngành du lịch. Có phải đây là một trong những lĩnh vực mà bà cho rằng nhiều người nên hiểu hơn về các kế hoạch phát triển của Việt Nam?

Pascale Berry Wavre: Tôi nghĩ rằng công chúng càng được thông tin nhiều và càng đầy đủ, thì họ sẽ suy ngẩm trước khi đi nghỉ. Đó là điều hiển nhiên. Ngày nay hình ảnh đất nước (Việt Nam) được gắn liền với ý tưởng về một điểm đến với những khách sạn lạ và đẹp mắt. Nếu bạn biết được cái giá mà người dân phải trả cho việc xây dựng các khách sạn này, thì bạn sẽ suy nghĩ, chọn một điểm đến khác.

(Ảnh chụp lại từ video clip)

Đó là điều quan trọng mà chúng ta nên nói. Gần đây có một động thái nhỏ từ chính phủ Việt Nam. Vào ngày 19 tháng trước, Thủ tướng Việt Nam đã chia sẻ chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030. Nhân dịp đó, ông đã nói rằng “Chiến lược này sẽ bao gồm việc cải thiện thể chế chính trị của đất nước”. Vì vậy, những gì chúng tôi, mọi người, đang hy vọng là ngày 8 tháng 3 tới, những lời hứa này sẽ được thực hiện. Tôi nghĩ đó là một cơ hội tuyệt vời để chứng tỏ chính quyền Việt Nam nhận thức được rằng hình ảnh của Việt Nam gắn liền với sử sẵn lòng của du khách trong việc chọn những điểm đến mơ ước. Nhưng thực tế Việt Nam giống như một cơn ác mộng hơn.

Giang Nguyễn: Rất nhiều du khách từ Châu Âu đến thăm Việt Nam. Bà có nghĩ rằng những người này bây giờ nhận thức rõ hơn về các vấn đề nhân quyền, họ có thể tác động gì đó trong việc đòi hỏi hoặc thúc đẩy chính quyền hướng đến một sự công bằng hơn?

Pascale Berry Wavre: Vâng, tôi tin chắc điều đó. Thông qua mạng xã hội, mọi người nhận thức được nhiều hơn và thông tin nó đi rất nhanh. Du lịch, khách du lịch, chính là tôi, chính là bạn. Chúng tôi muốn đến một nơi mà chúng tôi có thể nghỉ ngơi ở một nơi tuyệt đẹp. Việt Nam là một đất nước xinh đẹp. Cái giá mà con người phải trả đằng sau mỗi khách sạn sang trọng, đằng sau mỗi nơi mà bình thường nó chỉ là đồng xanh, nơi đó quyền tối thiểu của con người đã không được tôn trọng.

Tôi nghĩ rằng các quan chức Việt Nam phải hiểu sự liên kết giữa hai điều đó. Đó là lý do tại sao tôi thực sự hy vọng rằng họ sẽ chọn ngày 8 tháng 3 là một cơ hội. Họ không thể che giấu những sự thật như vậy. Ngày nay điều đó không còn khả thi nữa. Đã đến lúc Thủ tướng cần thực hiện một bước tiến tới một sự cởi mở, dân chủ hơn. Phiên tòa phúc thẩm này là cơ hội để họ thể hiện rằng họ sẵn sàng thực hiện một số bước hướng tới một Việt Nam dân chủ hơn.

Giang Nguyễn: Vâng, đó là mong muốn và cũng là lý do vì sao bà đã đưa ra bức thư ngỏ. Được biết nó sẽ được đăng trên các tờ báo địa phương như Le Temps của Thụy Sĩ và Tribune de Génève.

Pascale Berry Wavre: Tôi thực sự hy vọng rằng Tòa án cấp cao sẽ nhận thức được tác động của kết quả của phiên tòa phúc thẩm này. Đây là vấn đề về hình ảnh của Việt Nam, và hình ảnh này có tác động đến ngành du lịch. Một bài toán rất đơn giản.

Giang Nguyễn: Cảm ơn bà Berry Wavre rất nhiều vì đã dành thời gian và lên tiếng về vấn đề này.

Ngày 1-1-2019, luật An ninh mạng Việt Nam chính thức có hiệu lực thi hành, cùng khoảng thời gian đó, nhóm SAVENET cho xuất bản trên mạng Internet cuốn cẩm nang "Luật An ninh mạng: Những điều cần biết" mà theo người đại diện nhóm này cho biết là để người dân "không còn cảm thấy sợ hãi nữa".

Theo cô Nguyễn Vi Yên, đại diện nhóm SAVENET, những đồn đoán gần đây cho rằng “bất cứ ai lên tiếng chỉ trích chính quyền trên mạng xã hội khi có luật An ninh mạng đều dễ dàng bị bắt bớ và xét xử” là không có căn cứ.

Những đồn đoán gần đây cho rằng "bất cứ ai lên tiếng chỉ trích chính quyền trên mạng xã hội khi có luật An ninh mạng đều dễ dàng bị bắt bớ và xét xử" là không có căn cứ.

“Xưa nay họ đã có đủ luật để đàn áp những tiếng nói bất đồng chính kiến rồi, thì nếu có thêm luật An ninh mạng đi chăng nữa với điều 8 và điều 16 thì nó chỉ có thêm phương tiện để việc đàn áp trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn chứ không có nghĩa là làm cho việc đàn áp “trở nên trầm trọng hơn rất nhiều” như mọi người đồn đoán,” cô Vi Yên nói với Đài Á Châu Tự Do.

Mời khán thính giả của RFA đọc toàn bộ cuộc phỏng vấn với cô Nguyễn Vi Yên - đại diện nhóm SAVENET để nói về cuốn cẩm nang dày 90 trang này và các vấn đề xoay quanh Luật An ninh mạng.

Đài Á Châu Tự Do : Được biết nhóm SAVENET đã có nhiều chiến dịch phản đối luật An ninh mạng trong năm vừa qua, cũng như mới phát hành cuốn cẩm nang về luật An ninh mạng trong ngày đầu của năm mới. Chị có thể giới thiệu sơ nét về nhóm của mình cho mọi người cùng biết.

Nguyễn Vi Yên : Nhóm SAVENET (SN) được thành lập ban đầu như một chiến dịch khi bắt đầu Luật An ninh mạng được thông qua vào ngày 12/6/2018.

Lúc đầu nhóm SN gồm có mình và hai bạn nữa cảm thấy luật An ninh mạng ít được sự quan tâm, khi người ta chỉ dồn sự quan tâm của mình vào dự luật Đặc khu thôi thì mình nghĩ phải lên tiếng và làm cái gì đó, và lúc đó là bọn mình đã cho ra cái bản Kiến nghị đầu tiên là Kiến nghị Quốc hội không thông qua luật An ninh mạng. Đó là điểm khởi đầu của tụi mình.

Thú thật là sau một khoảng thời gian làm việc cùng nhau thì tụi mình nhận thấy rằng đây là một vấn đế rất cần thiết và cần được quan tâm, với lại cũng nhờ những thành tựu nhỏ như chỉ sau một vài ngày bản kiến nghị đã thu được 50 ngàn chữ ký thì mình thấy là giống như tụi mình đã đạt được điều gì đó và muốn đi xa hơn nữa.

Cuối cùng thì mình thành lập nhóm và quyết định đi tới ngày nay để không chỉ phản đối luật An ninh mạng mà còn bảo vệ quyền tự do ngôn luận trên Interner của người dân Việt Nam.

Đài Á Châu Tự Do: Chị có thể giới thiệu đôi chút để bạn đọc hiểu rõ về cuốn cẩm nang Luật An ninh mạng mà nhóm vừa trình làng.

Nguyễn Vi Yên: Sau một thời gian chạy đến 3 bản kiến nghị, thứ nhất là kiến nghị Quốc hội không thông qua dự luật, rồi kiến nghị Chủ tịch nước không ký lệnh công bố luật và sau đó là kiến nghị Quốc hội hoãn thi hành luật, mình đã luôn kỳ vọng là chính quyền sẽ có một hồi đáp gì đó về ý kiến của người dân.

Bởi vì cho đến nay đã có 110 ngàn chữ ký của người dân vào bản kiến nghị của nhóm mình rồi, tuy nhiên họ không có một hồi đáp nào cả, không chỉ vậy họ còn tiếp tục ban hành dự thảo của nghị định hướng dẫn thi hành luật An ninh mạng với những quy định rất khắt khe về quyền riêng tư cũng như quyền tự do ngôn luận của người dân.

(Courtesy Nguyễn Vi Yên)

Cho nên tụi mình biết chắc là luật An ninh mạng sẽ có hiệu lực vào ngày 1-1 này và điều này là không thể xoay chuyển được nữa, nên tụi mình quyết định sẽ làm điều gì đó để khi luật có hiệu lực thì người dân họ phải sẵn sàng tâm thế để biết được mình nên làm gì.

Bây giờ nhiều người cứ đồn đoán rằng, luật có hiệu lực rồi thì lên tiếng trên Facebook sẽ bị bắt hoặc là Facebook sẽ rút khỏi Việt Nam, đôi khi họ có những cái đồn đoán không rõ ràng và nó tạo nên một sự sợ hãi vô hình thì mình nghĩ đó là điều không nên, nhưng mà làm sao để chống lại sự sợ hãi đó thì chỉ có tri thức mới giúp cho người dân biết được là luật đó nó như thế nào, quy định những gì, đối chiếu với luật pháp các nước ra sao, rồi bản thân mình sẽ bị tác động thế nào.

Từ đó nắm được tri thức rồi, họ sẽ không còn cảm thấy sợ hãi nữa và họ sẽ biết có những giải pháp nào phù hợp cho bản thân khi lên tiếng trên mạng xã hội nhất là lên tiếng trước bất công về chính trị xã hội.

Đài Á Châu Tự Do: Khi biên soạn và cho ra đời cuốn cẩm nang này thì nhóm SAVENET có kỳ vọng gì không?

Nguyễn Vi Yên: Dĩ nhiên là cũng có nhiều hy vọng. Thứ nhất khi nhóm SN cho ra cuốn cẩm nang này do một nhóm các anh chị luật sư và chuyên gia luật biên soạn thì tụi mình đặt kỳ vọng là càng nhiều người đọc càng tốt và khi họ tiếp cận được với nội dung của luật An ninh mạng rồi thì biết cách để lên tiếng 1 cách sáng tạo và hợp lý để bảo vệ an toàn cá nhân của họ.

Khi đó, việc lên tiếng trước các bất công xã hội không còn là gì đó quá sợ hãi nữa và họ vẫn tiếp tục như vậy.

Giống Trung Quốc khi ra luật An ninh mạng hồi tháng 7- 2017, rõ ràng người ta cũng sợ hãi nhưng rồi người dân (Trung Quốc - PV) cũng nghĩ ra các cách rất hay, ví dụ như phong trào #Metoo bên họ bị ngăn chặn.

Bên đó có chữ đồng âm, chữ Me nghĩa là Thỏ, và Too nghĩa là gạo, cho nên họ không dùng #Metoo nữa mà người ta dùng Thỏ Gạo để nói về phong trào của họ. Vi Yên nghĩ sự sáng tạo đó rất là hay và khiến cho làn sóng phản đối, lên tiếng của người dân không ngừng nghỉ.

Bởi vì tự do giống như một hơi thở con người, khi đã có tự do rồi thì rất khó để thu hẹp hoặc bóp chặt nó cho nên tôi vẫn mong rằng làn sóng lên tiếng ở Việt Nam vẫn tiếp tục như vậy nhất là người dân hiểu rõ hơn về Luật An ninh mạng

Xưa nay họ đã có đủ luật để đàn áp những tiếng nói bất đồng chính kiến rồi, thì nếu có thêm luật An ninh mạng đi chăng nữa với điều 8 và điều 16 thì nó chỉ có thêm phương tiện để việc đàn áp trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn chứ không có nghĩa là làm cho việc đàn áp "trở nên trầm trọng hơn rất nhiều" như mọi người đồn đoán.

Đài Á Châu Tự Do: Các tờ báo nhà nước khi đưa tin về luật An ninh mạng đều nhấn mạnh đến các hành vi người dân bị cấm làm như: "Tổ chức hoạt động, lừa gạt, lôi kéo, đào tạo, huấn luyện người chống Nhà nước, xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành tựu cách mạng…". Liệu rằng Luật An ninh mạng đang nhắm đến giới bất đồng chính kiến?

Nguyễn Vi Yên: Tôi và nhóm SAVENET cũng nhận thấy là mấy hôm nay người ta cũng e ngại khá là nhiều về việc luật An ninh mạng sẽ đàn áp giới bất đồng chính kiến, nhưng khi xem xét các luật hiện thời ở Việt Nam thì nhóm mình không nghĩ như vậy bởi vì mình đã có cái Bộ luật hình sự tu chính với các điều như là 107, 109, 331…

Tức là xưa nay họ đã có đủ luật để đàn áp những tiếng nói bất đồng chính kiến rồi, thì nếu có thêm luật An ninh mạng đi chăng nữa với điều 8 và điều 16 thì nó chỉ có thêm phương tiện để việc đàn áp trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn chứ không có nghĩa là làm cho việc đàn áp “trở nên trầm trọng hơn rất nhiều” như mọi người đồn đoán.

(Courtesy SAVENET)

Tuy nhiên khía cạnh đáng quan tâm nhất của luật An ninh mạng mà nhóm Vi Yên nghĩ đó là chủ yếu nó hướng tới người dân, nó khiến cho người dân cảm thấy e ngại lên tiếng là thứ nhất và nó muốn thu thập dữ liệu.

Không biết chính quyền Việt Nam họ có đủ khả năng để thu thập thông tin hay kiểm soát người dân hay không, nhưng rõ ràng nó đã tạo ra mối e ngại đó.

Đài Á Châu Tự Do : Người dùng mạng xã hội Việt Nam từ nay cần lưu ý những điều gì?

Nguyễn Vi Yên: Theo nhóm SAVENET thì khi thực hiện nghiên cứu để cho ra đời cuốn cẩm nang "Luật An ninh mạng: Những điều cần biết" này thì mình thấy có 2 khía cạnh quan trọng nhất đối với người dân là quyền riêng tư và quyền tự do ngôn luận.

Bởi vì theo điều 26 của luật An ninh mạng cũng như những điều khoản của Dự thảo hướng dẫn thi hành thì chính quyền hoặc là một cơ quan chấp pháp có khả năng can thiệp vào thông tin của mình và yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp mạng có thể cung cấp thông tin của mình cho phía công an.

Mình thấy như vậy là phải bảo mật thông tin một cách kỹ lưỡng và phải làm sao để truyền tải thông tin một cách an toàn. Nhóm Vi Yên cũng đang quá trình tiến hành soạn thảo một cuốn cẩm nang bảo mật thông tin cá nhân trên không gian mạng.

Vấn đề thứ hai là khi có những đồn đoán như nãy mình nói về việc mình sẽ bị bắt bớ khi lên tiếng và để tránh những điều đó thì mỗi người nên tìm hiểu kỹ hơn về luật An ninh mạng từ đó mình có những giải pháp hợp lý cho bản thân và không còn lo sợ nữa.

Đài Á Châu Tự Do: Chị là một người trẻ nhưng đã cùng nhóm của mình làm những chuyện nhạy cảm ở Việt Nam như luật An ninh mạng thì mình có lo ngại gì không?

Nguyễn Vi Yên: Tôi nghĩ ai cũng vậy, khi lên tiếng về các vấn đề xã hội hoặc những điều mà mình cho rằng không hợp lý thì mình cũng dễ dàng chịu tác động nào đó từ chính quyền.

Bởi vì ở Việt Nam hiện giờ những điều này được xem là nhạy cảm, nhưng Vi Yên nghĩ nó không phải là mấu chốt quan trọng vì một khi mình đã lên tiếng nói lên sự thật, làm những điều đúng thì mình cứ phải tiếp tục làm việc đó bất kể là việc gì xảy ra đi chăng nữa, nó giống như là một tinh thần không chỉ của một công dân và là của tuổi trẻ nữa.

Đài Á Châu Tự Do: Cảm ơn chị rất nhiều đã đến với cuộc phỏng vấn của RFA.

Chỉ khoảng 2 tuần trước thềm năm mới 2019 và cũng là thời điểm Luật An ninh mạng của Việt Nam chính thức đi vào hiệu lực, nhiều tiếng nói chỉ trích, bày tỏ lo lắng về bộ luật này lại được dấy lên trong và ngoài Việt Nam.

Vào một buổi sáng một ngày giữa tháng 12/2018, chúng tôi tìm đến các quán cafe ở trung tâm thành phố Hồ Chí Minh, nơi người dân thường đến uống cà phê, đọc báo và nói chuyện thời sự mỗi ngày. Khi được hỏi về Luật An ninh mạng sẽ đi vào hiệu lực vào ngày 1/1/2019, một số người trả lời không biết hoặc không quan tâm, nhưng cũng có một số khác bày tỏ lo lắng như người thanh niên không muốn nêu tên vì lý do an toàn:

"Con người có quyền tự do phát biểu, tự do ngôn luận nhưng pháp luật có suy nghĩ riêng của họ. Họ thấy có trắc trở trong an ninh mạng nên đặt ra điều luật để bảo vệ con người nhưng cá nhân mình thấy nhiều điều bất cập lắm… Bức xúc không biết nói đâu thì lên mạng nói vậy thôi"

Một thanh niên giấu tên khác tại quán café trên đường Hai Bà Trưng, nói anh hoan nghênh luật mới nhưng vẫn có thắc mắc:

"Quan trọng mình áp dụng luật đó như thế nào, tốt hơn hay áp dụng nó không đúng với ý của người dân? Ví dụ người dân muốn nói lên những phản ánh của mình mà không dám nói nữa. Hồi xưa thì dám nói đấy, đăng lên rồi người ta share ra nhưng giờ có như vậy thì không dám nói nữa"

Con người có quyền tự do phát biểu, tự do ngôn luận nhưng pháp luật có suy nghĩ riêng của họ. Họ thấy có trắc trở trong an ninh mạng nên đặt ra điều luật để bảo vệ con người nhưng cá nhân mình thấy nhiều điều bất cập lắm - Một người dân

Luật An ninh mạng của Việt Nam được Quốc hội thông qua vào ngày 12/6 năm nay với hơn 86% phiếu tán thành, bất chấp những phản đối của nhiều người dân và những quan ngại được một số tổ chức quốc tế và Hoa Kỳ đã nêu ra trước đó.

Ngày 10/6, hàng ngàn người dân Việt Nam đã xuống đường ở nhiều thành phố trên cả nước để phản đối dự Luật Đặc khu và Luật An ninh mạng. Công an đã được huy động để trấn áp các cuộc biểu tình. Theo thống kê của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Quốc tế, tính đến tháng 11/2018, đã có ít nhất 127 người bị kết án vì tham gia các cuộc biểu tình phản đối này.

Thượng Nghị sĩ Cory Gardner, Chủ tịch Tiểu ban Đối ngoại phụ trách Đông Á, Thái Bình Dương và Chính sách An ninh mạng Quốc tế bày tỏ lo ngại với Đài Á Châu Tự Do về những điều khoản trong luật mới:

"Tôi đã đến Việt Nam khi Quốc hội Việt Nam đang thảo luận về luật này. Trong cuộc gặp của tôi với các giới chức quốc hội và chính phủ Việt Nam, tôi đã bày tỏ mối lo ngại về yêu cầu nội địa hóa dữ liệu trong luật, bày tỏ mối lo ngại nhìn từ khía cạnh của các nhà đầu tư kinh doanh, và các nhà hoạt động nhân quyền."

Liệu Facebook và Google có tuân thủ Luật An ninh mạng?

Những điều khoản yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ mạng ở Việt Nam phải mở văn phòng đại diện, đặt máy chủ tại Việt Nam, lưu trữ dữ liệu người dùng Việt Nam ở trong nước và trao các dữ liệu này cho Công An khi được yêu cầu mà không cần lệnh của toà án là những quan ngại lớn nhất trong luật.

Cho đến lúc này, cả Facebook và Google đều chưa đưa ra lời bình luận chính thức nào về việc họ có tuân thủ các điều khoản này hay không. Tuy nhiên quan ngại về việc Facebook hay Google có thể đặt máy chủ và trao dữ liệu người dùng cho chính quyền Việt Nam đã từng được nói đến trong một cuộc điều trần ở Thượng viện Mỹ vào tháng 9 năm nay.

"Chúng tôi không có máy chủ ở Việt Nam, và trừ những trường hợp ngoại lệ ít ỏi khi có mối đe doạ nghiêm trọng xảy ra, chúng tôi không bao giờ cung cấp thông tin cho chính phủ Việt Nam, bao gồm cả thông tin về chính trị", bà Sheryl Sandberg - Giám đốc điều hành Facebook, đã trả lời như vậy với Thượng nghị sĩ Marco Rubio trước Thượng viện Mỹ khi được hỏi về cam kết hoạt động của họ ở Việt Nam.

Trong chuyến thăm mới đây tới Việt Nam hôm 10/12, Phó Chủ tịch Google, Ken Walker, được truyền thông trong nước trích lời cho biết Google đang xem xét các bước cần thiết để mở văn phòng đại diện tại Việt Nam. Google không trả lời câu hỏi của Đài Á Châu Tự Do về khả năng hãng này sẽ mở văn phòng đại diện hay trung tâm dữ liệu tại Việt Nam sắp tới.

Thượng nghị sĩ Cory Gardner bày tỏ lo ngại về khả năng Facebook và Google sẽ tuân thủ những quy định về nội địa hoá dữ liệu tại Việt Nam. Ông nói:

"Sẽ rất là đáng ngại nếu Google hay bất cứ công ty nào tuân theo nỗ lực nhằm nội địa hóa dữ liệu mà có thể dung để chống lại xã hội dân sự, các nhà hoạt động dân sự, và có thể bị chính phủ sử dụng để vi phạm các quyền riêng tư của người dân. Đây là điều rất đáng lo ngại và tôi nghĩ là bất cứ ai phải chịu quy định nội địa hóa dữ liệu này phải suy nghĩ rất kỹ trước khi họ đầu tư"

Hôm 13/12, Liên minh Mạng Châu Á (AIC), một hiệp hội công nghiệp quy tụ những công ty công nghệ hàng đầu thế giới bao gồm cả Facebook và Google, đã gửi một Thư kiến nghị tới Bộ Công an Việt Nam đề nghị những thay đổi trong bản thảo Nghị định hướng dẫn thực hiện Luật An ninh mạng được Bộ Công an công bố và lấy ý kiến từ đầu tháng 11 và sẽ kết thúc vào ngày 2/1/2019. Bức thư của AIC viết rằng "Quy định nội địa hoá dữ liệu sẽ bóp nghẹt đầu tư vào nền kinh tế số của Việt Nam và có hại cho sự phát triển kinh tế dài hạn". Bức thư viết tiếp: "Yêu cầu thiết lập văn phòng đại diện tại Việt Nam phớt lờ đi những lợi ích của các mô hình kinh doanh toàn cầu vì những quan ngại về an ninh mạng thực sự có thể được đề cập đến mà không cần phải áp đặt yêu cầu nội địa hoá dữ liệu. Yêu cầu này sẽ tạo thêm gánh nặng cho các doanh nghiệp nước ngoài đang đặt ở Việt Nam".

Một nghiên cứu vào năm 2014 của Trung tâm Kinh tế Chính trị Quốc tế Châu Âu (ECIPE) ước tính quy định nội địa hoá dữ liệu toàn bộ sẽ làm GDP của Việt Nam giảm đi 1,7% một năm và có thể làm giảm đầu tư nội địa khoảng 3,1%.

Một nghiên cứu của Phòng Thương Mại Mỹ công bố vào tháng 10 năm nay cho thấy 61% công ty được hỏi nói họ sẽ ít có khả năng đầu tư vào Việt Nam vì luật này, trong khi 89% công ty nói luật mới sẽ làm cho nền kinh tế số của Việt Nam kém cạnh tranh hơn.

Lo ngại gia tăng đàn áp

Đối với những nhà hoạt động xã hội và blogger ở Việt Nam, mức độ hợp tác với chính phủ Việt Nam của Facebook hay Google theo quy định của luật hiện vẫn là một dấu hỏi.

"Việc đầu tiên là tất cả mọi người đều chưa biết là chính quyền sẽ làm việc gì. Thứ hai là các nhà mạng quốc tế như Google và Facebook sẽ hợp tác đến mức độ nào để chính quyền có thể thực hiện các chi tiết trong Luật An ninh mạng. Bây giờ chúng tôi cũng vẫn chờ thôi", facebooker Lã Việt Dũng nói với Đài Á Châu Tự Do.

Facebooker Lã Việt Dũng là người đã cùng với khoảng 50 nhà hoạt động và các cơ quan báo chí độc lập khác ký vào một bức thư ngỏ gửi Mark Zuckerberg, ông chủ của Facebook, vào hồi tháng 4 vừa qua, lên án Facebook đã giúp chính phủ gỡ bỏ những tài khoản có nội dung chỉ trích chính phủ.

(AFP)

Theo thống kê được Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam công bố, tính đến giữa tháng 12 năm ngoái, Facebook đã gỡ bỏ khoảng 159 tài khoản được cho là có nội dung nói xấu chính phủ và lãnh đạo. Bộ Thông tin Truyền thông hồi tháng 12 năm ngoái còn cho biết Facebook đã đồng ý thiết lập một kênh riêng để làm việc với Bộ này. Cũng theo thống kê của chính phủ Việt Nam, hiện có khoảng 54 triệu người dùng facebook ở Việt Nam.

Báo cáo minh bạch mới đây của Google cho thấy chính phủ Việt Nam đã yêu cầu hãng này phải gỡ bỏ hơn 6.700 nội dung từ năm 2009 đến nay, phần lớn có ý chỉ trích chính phủ, và Google đã gỡ bỏ hơn 3.000 video như vậy. Báo cáo không nói những video được gỡ bỏ trong khoảng thời gian cụ thể nào.

Mặc dù vậy, Facebooker Lã Việt Dũng không cho rằng Facebook và Google sẽ hợp tác với chính phủ trong việc trao dữ liệu của người dùng. Anh nói: "Tôi nghĩ là Facebook và Google sẽ không dễ dàng hợp tác việc đấy vì giá trị lợi ích của chính quyền Việt Nam mang lại nhỏ hơn rất nhiều so với lợi ích mà Facebook và Google mất đi nếu họ hợp tác với chính quyền cộng sản".

Tuy nhiên, anh Lã Việt Dũng lo ngại, với việc luật mới đi vào hiệu lực vào đầu năm tới, việc đàn áp, sách nhiễu người dân có thể sẽ gia tăng: "Theo tôi cái quan trọng nhất là khi luật An ninh mạng đi vào hiệu lực là chính quyền họ sẽ tăng cường mức sách nhiễu nhân dân, như mời, triệu tập nhân dân mà không có lệnh của toà nào cả".

Hôm 20/12, Human Rights Watch ra thông cáo báo chí thúc giục chính quyền Việt Nam ngưng việc áp dụng luật hoặc thay đổi luật để theo đúng với luật quốc tế. Ông Phil Robertson, Phó Giám đốc phân ban Châu Á của Human Rights Watch được trích lời trong thông cáo nói rằng: "Luật An ninh mạng được thiết kế để giúp Bộ Công An tăng cường giám sát phát hiện các chỉ trích, và làm sâu hơn nữa độc quyền lãnh đạo của Đảng Cộng Sản. Nếu luật được thực hiện, bất cứ người dùng internet nào ở Việt Nam cũng sẽ không còn quyền riêng tư".

Human Rights Watch cho biết tình hình nhân quyền ở Việt Nam đã xuống dốc trong năm 2018. Đã có ít nhất 41 nhà hoạt động và blogger bị kết án tù trong năm nay. Công an hiện đang giam giữ ít nhất 19 người khác mà chưa đưa ra toà vì họ đã thực hiện các quyền chính trị và dân sự cơ bản.

Đánh giá về phản ứng của người dân nói chung vào đầu năm tới khi luật đi vào hiệu lực, facebooker Lã Việt Dũng cho rằng sẽ có sự lắng xuống trong những chỉ trích của người dân trên mạng xã hội vì người dân phải thăm dò trong khi chính quyền có thể gia tăng đàn áp giai đoạn đầu để làm người dân lo sợ, nhưng rồi sau đó những chỉ trích, phàn nàn trên mạng sẽ lại tiếp tục.

"Quan trọng nhất là bức xúc của người dân bây giờ lớn rồi. Nó không chảy chỗ này thì chảy chỗ khác", facebooker Lã Việt Dũng nói.

Năm 1956, tại miền Bắc Việt Nam, lúc bấy giờ là nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, dưới sự lãnh đạo của ông Hồ Chí Minh và Đảng Lao động Việt Nam, tức là đảng Cộng sản sau này, đã diễn ra một cuộc cách mạng được chính những người phát động mô tả là “long trời lở đất”. Đó là cuộc cải cách ruộng đất.

Đây là thời kỳ được ghi dấu trong lịch sử dân tộc Việt Nam với những án tử hình thi hành tại chỗ, những án tù dài hạn- mà hầu hết nạn nhân đều chết trong khi đang bị giam cầm-, và một bầu không khí nặng nề, đầy đe doạ đã bao trùm lên toàn miền Bắc, khiến người dân phải chìm đắm trong nỗi e sợ mênh mông.

“Đào tận gốc, trốc tận rễ”

Thống kê chính thức của nhà nước được đăng trong cuốn Lịch sử kinh tế Việt Nam tập hai (Giai đoạn 1955-1975), do Đặng Phong thuộc Viện Kinh Tế Việt Nam, Viện Khoa Học Xã Hội Việt Nam chủ biên, Nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội Hà Nội xuất bản năm 2005, cho biết là đã có 172.008 người bị quy vào thành phần địa chủ và phú nông, là những người bị xếp vào loại kẻ thù của nhân dân, bị "đào tận gốc, trốc tận rễ" nghĩa là không bị bắn tại chỗ thì cũng bị lãnh án tù rồi chết trong nhà giam, rồi con cái bị truy bức đến ba đời sau.

Con số này có thể không chính xác, nhưng số nạn nhân quyết không thể thấp hơn thế được, vì nó từng được ghi trong Văn kiện đảng toàn tập do nhà xuất bản chính trị quốc gia ấn hành, và vì nó không nói gì đến những người bị kết án là Quốc Dân đảng thường thì bị bắn ngay tại chỗ. Trong số những người bị kết án này, có cả những đảng viên Cộng sản trung kiên trước khi chết vẫn còn hô to khẩu hiệu, "đảng Cộng sản muôn năm!"

Năm 1956 cũng là năm mà ông Hồ Chí Minh và đảng Lao động công khai lên tiếng nhận sai sót trong quá trình thực hiện cuộc cải cách ruộng đất, rồi cho áp dụng một số biện pháp kỷ luật và tiến hành sửa sai. Bản thống kê chính thức cho biết, trong số 172.008 người bị quy là địa chủ và phú nông trong cải cách ruộng đất thì 123.266 người bị quy sai, tức là bị oan. Tính theo tỷ lệ là 71,66%. Có lẽ chưa bao giờ và ở đâu, tỷ lệ giữa số bị oan và nạn nhân lại cao đến như thế!

Nhà thơ Tố Hữu lúc bấy giờ là trưởng ban tuyên truyền trung ương đảng sau này nhớ lại đã phải nói, "Không thể tả hết được những cảnh tượng bi thảm mà những người bị quy oan là địa chủ, ác bá (mà trong thực tế là trung nông) phải chịu đựng ở những nơi được phát động."

Lời dặn “nhân ái”

Trong "Nội san cải cách ruộng đất" số ra ngày 25 tháng hai năm 1956, có đăng toàn văn lời căn dặn của ông Hồ Chí Minh rằng, "Nhục hình là lối dã man." Ông còn khẳng định "tuyệt đối không được dùng nhục hình. Nếu dùng nhục hình là trái chính sách của đảng, của chính phủ, trái tác phong của cách mạng."

Căn cứ trên thời gian phát hành của báo, thì lời căn dặn từng được ca ngợi là “nhân ái” này được đưa ra bốn năm sau khi bắt đầu thực hiện thí điểm, và chỉ ba tháng trước khi cuộc cải cách ruộng đất chấm dứt bằng đợt sửa sai. Khi đó, nhục hình đã phổ biến khắp nơi và sự sợ hãi đến mụ mẫm cả người đã bao trùm toàn lãnh thổ miền Bắc.

Cũng xin nhắc rằng ngay từ khi thực hiện thí điểm, địa chủ đã bị xác định là kẻ thù của nhân dân, như lời ông Nguyễn Minh Cần, nguyên phó chủ tịch thành phố Hà nội kể lại, "Trước đây, chúng ta coi địa chủ là một thành phần ở trong nhân dân, nhưng bây giờ thì không phải như vậy rồi. Bây giờ thì địa chủ không phải là nhân dân. Nhân dân chỉ là nhân dân thôi, còn địa chủ thì không phải, đó là những người chống lại nhân dân, là kẻ địch của nhân dân."

Không chỉ những nạn nhân đau đớn, mà gia đình họ cũng chịu hoạ lây vì bị xã hội cô lập theo chính sách của đảng. Họ phải trực tiếp chịu những nhục nhằn suốt đời không quên; còn những người đã từng chứng kiến những cảnh tượng diễn ra hàng ngày ở mọi nơi những năm đó thì cả mấy chục năm sau vẫn còn kinh hoàng khi nhớ lại.

Ngay trong đề cương báo cáo của bộ chính trị đảng năm 1956, mỗi khi nói đến các cuộc thanh trừng thời cải cách ruộng đất, cũng đều phải dùng hình dung từ "tàn khốc" để nói lên những gì xẩy ra hàng ngày, hàng giờ tại miền bắc trong suốt mấy năm trời cao điểm của "cuộc Cách mạng long trời lở đất Cải cách ruộng đất."

Nhà văn Dương Thu Hương trong cuộc phỏng vấn dành cho ký giả Đinh Quang Anh Thái của Little Saigon Radio mới đây vẫn còn nhắc lại, "Đối với tôi, lý tưởng Cộng sản là một cái gì đó khủng khiếp và xa lạ. Vì ngay trước cổng nhà tôi là một người chết treo năm cải cách ruộng đất, và tám tuổi, tôi đã phải đi theo các đoàn học sinh để chứng kiến những cụôc đấu đá địa chủ. Sau lưng nhà tôi, đường tàu, cũng là xác một người tự tử chết bằng cách tự đặt cổ mình vào đường ray. Khi tôi tám tuổi, buổi sáng tôi đi tưới rau, tôi đã thấy những người chết đó, và điều đó làm cho tôi vô cùng khủng khiếp."

Và nhà văn Trần Mạnh Hảo cũng trong một cuộc phỏng vấn của ký giả Đinh Quang Anh Thái, khi nói lên lý do tại sao ông muốn từ bỏ chủ nghĩa Mác đã phát biểu, "Tôi nhận ra cái điều này cũng lâu rồi, mà nhận từ từ, bởi vì tôi đã được chứng kiến cụôc cải cách ruộng đất ở ngoài miền Bắc mà gia đình tôi là nạn nhân. Tôi thấy nó rất là khủng khiếp. Tôi không hiểu cái chủ nghĩa gì mà nó chỉ có một biện pháp duy nhất là trấn áp người ta, mang người ta ra đấu tố và bắn bỏ người ta, mà không có xét xử công minh, cũng không có bằng cớ gì cả. Cuộc cải cách ruộng đất là một cuộc diệt chủng như là Pon Pot và Yeng Sari (đã làm bên xứ chùa Tháp) mà thời đó tôi đã chứng kiến.

Gia đình nhà tôi may mắn là ông nội tôi và các chú các cô, toàn bộ đã di cư vào nam. Bố tôi là con trưởng nên phải ở lại để giữ đất, cho nên không di cư được, phải gánh chịu cái tai hoạ của ông nỗi cũng như các chú, một mình phải chịu trận, cho nên rất là khổ."

Nhà văn Vũ Thư Hiên mới đây, khi nói chuyện về cuộc cải cách ruộng đất với đài Á châu tự do, kể, "Tôi có một bà cô ruột ấy, chồng bà cũng bị đấu, mà ông ấy là chủ nhiệm Việt Minh của một xã, mà lại có chân trong Liên Việt huyện, Liên Việt tức là Mặt Trận Tổ Quốc bây giờ. Ông ấy bị đấu, bị giam trong chuồng trâu chuồng bò, nói chung là khổ lắm, rồi ăn uống kém cỏi, đến lúc được thả về nhà thì ông ấy chết, chết tại nhà." Ông cũngnhớ lại lời dặn dò của của bà cô và cuộc trao đổi thêm giữa hai cô cháu, "Cháu ạ, mình phải lựa bạn mà chơi. Cái bọn Cộng sản nó gian ác và bất nhân lắm đấy. Tôi nói, nhưng bố cháu là Cộng sản cơ mà! (Bà cô trả lời) Thì bố cháu không hiểu, bố cháu mới đi với bọn ấy."

Vết thương chưa lành

Cuộc cải cách ruộng đất chấm dứt năm 1956 đây quả nhiên vẫn còn là một vết thương chưa lành đối với quá nhiều con người, dù có trực tiếp là chứng nhân hay không. Đáng tiếc là những sách báo viết về giai đoạn ấy quá ít, lại thường bị tịch thu ngay sau khi phát hành, và dù hơn 50 năm đã qua đi, thì cải cách ruộng đất vẫn còn là một đề tài cấm kỵ, trong khi những chứng nhân cứ già đi và chết đi dần.

Đó là lý do khiến ban Việt ngữ đài Á châu tự do chúng tôi quyết định thực hiện một loạt bài về cuộc cải cách ruộng đất để vẽ lại bức tranh thực xẩy ra của một thời mà không ai không xót xa khi nhớ lại.

Loạt bài do phóng viên Nguyễn An thực hiện sẽ gồm 6 chương (không kể chương dẫn nhập), theo thứ tự như sau:

Chương hai: Nhà nghiên cứu sử Trần Gia Phụng điểm lại tám đợt phát động quần chúng giảm tô và 5 đợt cải cách ruộng đất kéo dài suốt bẩy năm kể từ năm 1949.

Chương ba: Lời kể của ông Nguyễn Minh Cần, người từng trực tiếp tham gia đoàn cải cách ruộng đất cũng như công tác sửa sai.

Chương bốn: Lời kể của nhà thơ Nguyễn Chí Thiện, người từng chứng kiến từ đầu đến cuối một phiên xử của toà án nhân dân;

Chương năm: Lời kể của ông Trần Anh Kim có ông nội và bố đều là nạn nhân của Cải cách ruộng đất (phần này do Việt Hùng thực hiện); sau đó là lời kể của nhà văn Vũ Thư Hiên khi ông có dịp qua những nơi đã diễn ra cuộc cách mạng được gọi là "long trời lở đất" ấy.

Chương sáu: Lời kể của ông Nguyễn Văn Thủ, có ông nội và bố đều là nạn nhân của Cải Cách ruộng đất (phần này do Phương Anh thực hiện). Sau đó, lời kể của nhạc sĩ Trịnh Hưng là người bạn chí cốt của nhà thơ Hữu Loan. Hữu Loan, là tác giả bài thơ nổi tiếng "Màu tím hoa sim," vốn là người mà những biến chuyển của đời sống gắn liền với cuộc cải cách ruộng đất, và người bạn đời của ông nguyên là con một gia đình bị kết án địa chủ.

Chương bẩy: Diễn tiến việc đảng Cộng Sản Việt Nam nhận sai lầm và sửa sai.

Chương tám: Tổng kết về cuộc Cải Cách ruộng đất. Thành quả và hậu quả

Ban Việt ngữ đài Á Châu trân trọng cảm ơn các vị vừa nêu tên đã nhiệt thành cộng tác và giúp đỡ chúng tôi trong cố gắng lật lại bộ hồ sơ đầy oan khuất này.

Bấm vào link để xem bảng so sánh:

Bảng so sánh Hiến pháp 1992 và Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992.

Nghề này cũng có những rủi ro vì các nhân viên thường phải tiếp xúc với nhiều loại hoá chất khác nhau trong đó có những chất rất độc hại. Thống kê cho thấy trên nước Mỹ có khoảng 400 ngàn người đang hành nghề Nail. Chừng 40% số này là người gốc Việt.

Hướng dẫn của cơ quan y tế

Trong tình hình số người làm nghề Nail có thể gặp những rủi ro đáng ngại về sức khỏe, các cơ quan y tế và bảo vệ môi sinh của Hoa Kỳ đã phổ biến những hướng dẫn cụ thể. Thậm chí ở một số tiểu bang có mở lớp hướng dẫn bằng tiếng Việt về cách tránh hoặc giảm bớt những rủi ro đó.

Trên nguyên tắc tất cả những nơi làm Nail phải có đầy đủ danh sách của các chất hoá học, để khi có chuyện cần thì người ta có thể truy ra được.

Bs. Hoàng Gia Khánh-Giễn

Theo Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường Hoa kỳ, có khoảng 26 loại hóa chất nguy hiểm trong ngành Nail. Các báo cáo gần đây cho biết chừng 69% những sản phẩm của Nail chứa những chất liệu có thể gây ung thư, và trong số đó, 28% có thể gây ra quái thai.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất các sản phẩm về ngành Nail đều đưa ra lời biện hộ cho rằng, nếu những sản phẩm đó gây nguy hiểm thì làm thế nào nó lại được phép bán ra ngoài. Ông Douglas Schoon, Phó Giám đốc của Công ty sản xuất sản phẩm Nail “Creative Nail Design” không đồng ý với bản báo cáo trên, và cho rằng, các hóa chất đều nguy hiểm nếu xử dụng không đúng cách.

Trong thực tế, nếu chúng ta ngửi những hóa chất nhiều lần trong ngày, và thường xuyên trong một thời gian dài, mà không áp dụng một biện pháp nào để hạn chế những tác hại của nó, thì chắc chắn sẽ rất nguy hiểm cho sức khoẻ.

Chị Ngọc Yến, với hơn 5 năm trong nghề Nail, chị muốn biết những thông tin liên quan đến nghề Nail để giúp hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khoẻ:"Làm nghề Nail có vấn đề là mình phải ngửi các hoá chất, chẳng hạn như nước Aceton độc hại, tất các thứ chất khác cũng độc hại. Mình nghĩ là nó sẽ có ảnh hưởng tới sức khoẻ. Mình làm nghề này lâu năm, vậy có cách nào để hạn chế bớt những tiêu cực ảnh hưởng đến sức khoẻ của mình không?"

Bác sĩ Hoàng Gia Khánh-Giễn, chuyên khoa Tai Mũi Họng, với nhiều năm kinh nghiệm làm việc ở các bệnh viện và giảng dạy tại các đại học ở Hoa kỳ, đồng thời cũng là thành viên các Hiệp hội Y khoa về Tai-Mũi-Họng của Mỹ, cho biết ý kiến như sau:

Ngoài các bệnh về hô hấp còn có những ảnh hưởng đối với da cũng rất quan trọng. Da có thể bị cháy, hoặc nếu thấm qua da nhiều thì có thể xâm nhập vào cơ thể.

Bs Hoàng Gia Khánh-Giễn

“Trên nguyên tắc tất cả những nơi làm Nail phải có đầy đủ danh sách của các chất hoá học, để khi có chuyện cần thì người ta có thể truy ra được. Đó là một chuyện, còn nói về thông tin sức khoẻ liên quan đến nghề Nail thì tôi xin phép đưa ra hai references để quý vị tham khảo. Một cái là tôi lấy ra ở EPA tức là cơ quan Environmental Protection Agency.

Cơ quan này có đưa ra một thông cáo hết sức chi tiết, gọi là Nail Salon Guide, quý vị có thể truy cập vào http://www.epa.gov/dfe/pubs/projects/salon/index.htm có ghi chữ Nail Salon thì sẽ thấy đưa ra Guide.

Hướng dẫn này hết sức chi tiết, chẳng hạn như yêu cầu trong nơi làm việc phải có danh sách chi tiết của tất cả những hoá chất nào phải dùng, mức độ độc hại như thế nào, tránh làm sao, nếu ngộ độc thì phải làm thế nào. Việc này không chỉ chính phủ trung ương, cấp liên bang mà tất cả các tiểu bang đều làm giống nhau hết.

Cái thứ hai là của OSHA (Occupation Safety and Health Administration) thì cũng có một guidance khác nữa. Quý vị có thể truy cập vào website của nó www.orosha.org đánh vào ô Seach Nail Salon hoặc http://www.orosha.org/pdf/pubs/4783e.pdf

Tôi thấy đó là hai tài liệu hướng dẫn quan trọng mà những người làm Nail cần phải biết. Và những người chủ nhân có bổn phận phải làm theo những quy định đó để che chở cho nhân viên của mình, còn nhân viên thì cũng cần phải biết những gì cần phải làm để che chở cho chính mình.”

Nhiều loại hoá chất độc hại

(Tài liệu tiếng Việt của EPA hướng dẫn cho nhân viên và chủ tiệm Nail có một nơi làm việc an toàn. Photo courtesy of epa.gov)

Một trong những hóa chất nguy hiểm mà những người làm Nail thường ngửi hằng ngày là chất Acetone, còn được xử dụng để làm chất nổ TNT trong thời chiến. Trong ngành Nail, Acetone dùng để tẩy sơn khỏi móng tay. Nếu tiếp xúc trực tiếp với chất nầy nhiều sẽ làm cho da ở hai bàn tay bị nhăn nheo, bị ngứa và nứt da. Nếu ngửi Acetone trong một thời gian dài sẽ gây hại đến gan, thận và làm mất trí nhớ. Những phụ nữ đang mang thai không nên đi làm Nail vì sẽ gây nguy hiểm cho bào thai.

Ngoài Aceton, trong các thuốc làm móng tay thường có chất Benzene và Toluene. Chất Benzene tác động đến hệ thần kinh trung ương, tác dụng lâu dài và liên tục của Benzene là có thể gây thiếu máu. Nghề Nail, tuy không phải chịu những ảnh hưởng độc hại do hít thở một lượng Benzene cao nhưng cũng sẽ chịu những tác hại do tiếp xúc với số lượng nhỏ nhưng liên tục.

Đến chất Toluene, đây là một loại chất lỏng không màu được sử dụng để làm chất hòa tan.Toluene đã trở thành mối nguy hại đáng kể nhất cho nghề làm móng tay vì toluene đã dần dần thay thế benzene và trong các thuốc sơn móng tay tỷ lệ toluene tăng cao đến mức 50%. Chất này gây tác hại cho hệ thần kinh trung ương, và cơ quan hô hấp.

Chất Methyl Methacrylate (MMA)là một chất độc. Trước đây ngành Nail dùng nó để dán móng tay giả. Chất Methyl Methacrylate vừa bị cấm sử dụng trong ngành Nail vì nó gây hại đến móng tay. Tiệm Nail nào còn sử dụng chất nầy sẽ bị phạt tiền và nếu còn tiếp tục sử dụng hóa chất nầy sẽ bị đóng cửa tiệm.

Quỳnh Như: Thưa Bác sĩ, theo như Bác sĩ nhận thấy thì thường những người làm nghề Nail hay mắc các chứng bệnh có liên quan đến hô hấp phải không?

Bs Hoàng Gia Khánh-Giễn:"Ngoài các bệnh về hô hấp còn có những ảnh hưởng đối với da cũng rất quan trọng. Da có thể bị cháy, hoặc nếu thấm qua da nhiều thì có thể xâm nhập vào cơ thể."

Về phần nhân viên nên đeo khẩu trang khi làm việc, và tránh ngửi những hóa chất, để mũi xa ra khỏi các lọ Acetone hoặc các lọ hóa chất khác khi mở ra như thuốc sơn móng tay, v.v…

Quỳnh Như: Thưa còn vấn đề nào cần phải lưu ý nữa không?

Bs Hoàng Gia Khánh-Giễn: "Còn chuyện thứ ba hút thuốc lá mà làm Nail nghề này thì có thể cháy. Cái thứ tư là khi nào dùng xong thì phải cho rác đó vào một thùng rác riêng biệt, chứ không thể để các chất hoá học trộn lẫn với nhau có thể gây cháy nổ. Những chất như Aceton, là hoá chất hết sức độc và hết sức dễ cháy, mà đó là chất người ta thường dùng để chùi các thuốc sơn móng tay cũ (nail polish)."

Một số biện pháp phòng ngừa để giảm bớt sự tiếp xúc với những chất độc hại trong ngành Nail:

Về phía chủ tiệm: tăng hệ thống hút hơi tại nơi làm việc, tăng quạt gió để phân tán hơi độc, trang bị máy lọc không khí. Nếu ngoài trời mát mẻ, mở hết cửa ra để không khí trong tiệm thoát ra ngoài.

Về phần nhân viên nên đeo khẩu trang khi làm việc, và tránh ngửi những hóa chất, để mũi xa ra khỏi các lọ Acetone hoặc các lọ hóa chất khác khi mở ra như thuốc sơn móng tay, v.v…

Ngoài ra, cũng có thể chủ động áp dụng một số biện pháp giải độc để gia tăng chức năng bài tiết của cơ thể như là những phương tiện để thải chất độc đã tồn trữ trong người bằng cách, uống nhiều nước, ăn nhiều rau và trái cây, hoặc dùng các loại dược thảo bồi bổ cho gan để gia tăng khả năng gạn lọc độc tố của gan và vô hiệu hóa những chất độc hại trong máu.

Theo dòng thời sự:

Hộp thư gmail

Không chỉ RFA gặp khó mà cả quí thính giả thường trực của đài cũng bị cản trở. Lời nhắn của người khiếm thị Hồ Thanh:

"Hồ Thanh dùng địa chỉ gmail.com, gởi thư ra cho nhiều người ở trong và ngoài nước. Gởi chừng vài ngày thì email bị disabled. Hồ Thanh đổi email khác, chừng vài ngày nữa thì cũng bị disabled; nó đòi gõ password, Hồ Thanh gõ thì nó không ăn. Hồ Thanh có kêu kỹ thuật viên tới thì họ tạo cho Hồ Thanh nhiều cái accounts khác nhưng cũng gặp trường hợp tương tự. Cho đến gần đây thì một kỹ thuật viên cho biết là vì Hồ Thanh gởi những lá thư có tính cách nhậy cảm nên bị công ty gmail họ disable Hồ Thanh. Quí vị này kkhuyến Hồ Thanh đổi qua yahoo, mà yahoo ở nước ngoài chứ yahoo ở Việt Nam cũng sẽ gặp rắc rối. Hồ Thanh nghe quí đài nói rằng gmail thì nó an toàn cho mình hơn mà bây giờ Hồ Thanh cứ bị disabled sau khi dùng được vài ngày. Mong quí vị có một lời cho Hồ Thanh …"

Bạn thân mến, thể theo yêu cầu chúng tôi sẽ có thư trả lời riêng cho bạn. Luôn thể xin cho Thanh Trúc phát đi hai lời nhắn tiếp theo:

“Tôi là thính giả của đài ở Móng Cái, Quảng Ninh, Việt Nam. Từ lâu rồi tôi đã nghe thông tin của đài Á Châu Tự Do, đài đưa những thông tin nhiều chiều đấy đến với mọi người. Tôi mong có nhiều thính giả hơn nữa ở Việt Nam nghe được làn sóng của đài Á Châu Tự Do, vì chính phủ vẫn thường bưng bít những thông tin trái chiều khiến người Việt Nam không biết gì về thông tin bên ngoài…”

Chân thành cảm ơn người Quảng Ninh. Mong mọi sự lành đến với ông và gia quyến.

Tôi mong có nhiều thính giả hơn nữa ở Việt Nam nghe được làn sóng của đài Á Châu Tự Do, vì chính phủ vẫn thường bưng bít những thông tin trái chiều khiến người Việt Nam không biết gì về thông tin bên ngoài…

Thính giả ở Móng Cái, Quảng Ninh

Chức năng của RFA

“Tôi ngụ ở ấp Tây Huề, xã Long Thành, huyện Thoại Sơn. Tôi là một dân oan bị lấy nhà từ năm 76 tới giờ. Hiện tại gia đình đang khổ, đang gặp cảnh khó khăn, nghe nói là có cái hội phi lợi nhuận để giúp đỡ thì mong gặp được cái hội đó để trao đổi …”

Kính thưa bà, theo chỗ RFA biết thì ngoài này không có một hội phi lợi nhuận nào mà có thể giúp đỡ cho những người bị lấy đất ở Việt Nam cả. Như RFA nhiều lần đưa tin, giải quyết vấn đề tranh cãi đất đai giữa dân và chính quyền là trách nhiệm của chính phủ Việt Nam, của chế độ đang cầm quyền ở trong nước, chứ không một tổ chức phi lợi nhuận nào ở bên ngoài có thể cáng đáng được.

Cũng vậy, thưa hai vị thính giả có đất bị trưng thu, một ở Nghệ An và một ở thành phố Hồ Chí Minh, tuần nào hộp thoại của RFA cũng có lời nhắn của quí vị. Mục Trả Lời Thư Tín cũng đã đôi ba lần phát đi trong mục đích rộng đường dư luận. Mặt khác, RFA cần thẳng thắn trình bày rõ ràng để quí vị hiểu cho là trong tư cách một đài điền thế, rất tiếc RFA không thể đáp ứng những yêu cầu cá nhân mà quí vị liên tục nhắn vào máy ngày này qua ngày khác. Cho dù chúng tôi có nhận được hồ sơ kiện tụng quí vị gởi đến, chúng tôi cũng không được phép chuyển các chứng từ ấy cho bất cứ tổ chức hay cơ quan nào ở ngoài này. Thưa đó là nguyên tắc. Kính thư.

Và đây là lời nhắn tiếp:

“Tôi là thính giả khiếm thị ở tại Hội Người Mù tỉnh Đồng Nai, đang làm trong tổ xoa bóp, nhưng tôi đang bị ở đây họ ép bức quá, quí vị có cách nào giúp chúng tôi….”

Lời thoại chỉ ngắn gọn như vậy. Ban Việt Ngữ vui lắm khi biết mình có thêm thính giả là những người khiếm thị. Thế nhưng thành thực mà nói thì những lời nhắn đại loại như vừa rồi khiến chúng tôi băn khoăn ít nhiều. Với khả năng đưa tin nhanh nhạy và trung thực mà RFA thường cố gắng chu toàn, thì có nhiều phần RFA được thính giả nghĩ đến như một tổ chức từ thiện hay một tổ chức phục vụ xã hội, những điều hoàn toàn nằm ngoài chức năng của RFA. Cái mà chúng tôi có thể và không sợ đi sai nguyên tắc là gióng lên tiếng chuông trước mọi tin tức và tình huống liên quan đến người Việt Nam ở trong nước cũng như khắp nơi mà thôi.

Trở lại phần kỹ thuật tuần qua, thính giả Thi Anh và bạn trẻ Thanh Nguyễn ở thành phố Hồ Chí Minh, báo cho biết không vào được www.rfa.org /Vietnamese nữa. RFA đã gởi lại bản tin hàng ngày kèm proxy tường lửa, đồng thời gởi tiếp một số proxies mà thính giả chia sẻ để có thể vào trang web của RFA dễ dàng.

Nhân đây, chân thành cảm ơn người bạn trẻ Hương Lan đã có nhã ý gởi cho RFA bốn đường links dùng để vượt tường lửa.

Đã nhận được email của một thính giả ở Sóc Trăng và một thính giả khác cho biết rất thích nghe mục Diễn Đàn Kinh Tế của ông Nguyễn Xuân Nghĩa. Cảm ơn quí vị.

Văn hóa ném giày

Thính giả Huỳnh Anh, thắc mắc về chuyện tại sao báo Tiền Phong online không nêu tên vị thủ tướng nước ngoài bị ném giày khi ông đang có mặt tại Anh Quốc.

Thưa người suýt bị ném giày là thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo khi đến viếng viện đại học Cambridge ở Anh. Người định ném giày vào thủ tướng Trung Quốc chưa kịp hành động thì đã bị nhân viên an ninh phát hiện và dẫn đi.

Trong email gởi cho chúng tôi, ông gọi đó là “văn hóa ném giày”. Thanh Trúc nghĩ chắc hẳn ông muốn chế nhạo những người hành động như thế bởi không một nền văn hóa nào trên trái đất lại khuyến khích người này cởi giày ném vào người khác chỉ vì bất đồng ý kiến. Kính thư.

Thư góp ý của một thính giả với tên rất khó đọc mà Thanh Trúc không biết phát âm ra sao, nói rằng sau khi quí đài post một tin tức hay một thời sự lên trang web, nếu mở trang ấy ra và sau khi xem xong mà có thêm được phần đóng góp ý kiến nữa thì thật là tuyệt.

Thưa ông, nếu như ông muốn góp ý sau khi đã nghe và đọc lại những bài đã phát thì xin vào trang blog của RFA ở địa chỉ rfavietnam.com.

Biên giới Việt Trung

Trích đọc thư của thính giả Bình Minh:

“Đài RFA đang nói về vấn đề biên giới Việt Trung, tôi, một bạn nghe đài của RFA, có đôi lời suy nghĩ như sau: Người Việt Nam có rất nhiều tính xấu nhưng đều có chung một tính tốt, đó là hết lòng yêu quê hương đất nước. Họ ghét cay ghét đắng Lê Chiêu Thống, họ tôn vinh ca ngợi Trần Hưng Đạo. Qua lịch sử, thời gian, người dân Việt ít nhiều hiểu được số phận thăng trầm của đất nước này, đất nước mà có nhiều người nói giống hình chữ S, người nói giống hình mẹ già nua gù lưng gồng gánh một vật quá to, quá nặng; người nói giống hình một dấu chấm hỏi và vì thế … người Việt Nam thường hỏi tại sao…

Đất nước tôi kéo dài từ ải Nam Quan đến mũi Cà Mau, có danh thắng Bản Giốc, có bãi Tục Lãm… Ngoài biển Đông rộng lớn kia là quần đảo Hoàng sa Trường Sa uy nghi hùng dũng…

Cuối năm 2008 tôi chính thức được biết Ải Nam Quan chưa từng là của Việt Nam, còn thác Bản Giốc, bãi Tục Lãm thì Trung Quốc một phần Việt Nam một phần. Tôi khẳng định tôi quá đốt địa lý, lịch sử, hai môn này học hoài vẫn dốt. Ông đại biểu quốc hội, nhà sử học Dương Trung Quốc nói nhiều về “học trò dốt sử” Thưa ông chúng tôi muốn giỏi sử như ông thì phải bắt đầu từ đâu?”

Thính giả chia sẻ

Và thư của một thính giả từ Hà Nội:

“Tôi vừa tròn năm mươi tuổi đảng, tám mươi tuổi đời, tuổi càng cao dại càng nhiều. Tôi và nhiều người được nghe RFA, đã kiểm chứng đúng với sự thật ở Việt Nam, xin tâm tình với giới trẻ như sau: ở Châu Âu và Hội Nghị Bàn Tròn ở Ba Lan đã thành công, đáng quí!. Ở Việt Nam các nhà dân chủ, luật sư, trí thức … góp ý vui vẻ ôn hòa với nhà nước thì bị tù đày, vô lý!...”

Ở Châu Âu và Hội Nghị Bàn Tròn ở Ba Lan đã thành công, đáng quí!. Ở Việt Nam các nhà dân chủ, luật sư, trí thức … góp ý vui vẻ ôn hòa với nhà nước thì bị tù đày, vô lý!

Một thính giả ở Hà Nội

Bức thư của vị cao niên ở Hà Nội còn dài, Thanh Trúc mạn phép ngưng trích ở đây. Kính chúc ông sức khoẻ và mong ông tiếp tục theo dõi chương trình phát sóng buổi tối của RFA như ông nói. Kính thư.

Phúc đáp thư của thính giả ký tên Bờm. Cảm ơn đường linh vnthuquan.net mà ông gởi cho.

Thính giả ký tên Hồn Thiêng Sông Núi cũng gởi đường truyền vào đọc tác phẩm Đỉnh Cao Chói Lọi của nhà văn Dương Thu Hương. Đa tạ. Thể theo sự cho phép của ông, xin phổ biến đến người muốn đọc. Mời quí vị vào http://ykien.net/pdf/Dinh Cao Choi Loi_DTHuong.pdf.

Thưa thính giả David Nguyễn, vui lòng truy cập vào trang nhà RFA tại www.rfa.org, click vào vietnamese, click vào "Tạp Chí" rồi lại click tiếp vào mục Khoa Học Và Môi Trường, bạn sẽ thấy các bài trong chuyên mục phát thanh này.

Vô cùng cảm ơn thính giả Minh Huy, sau khi nghe bài về vụ tranh chấp đất đai ở giáp An Bắc bên Việt Nam, đã ưu ái viết thư lưu ý chúng tôi một sơ xuất nhỏ về ngày tháng.

Thính giả Hòa Bình Tự Do viết một thư dài với những chi tiết đáng quí và cần biết về một khu đất sắp bị trưng thu ở tỉnh Đồng Nai. Xin cảm ơn và nếu được vui lòng gọi lại cho chúng tôi.

Và không thể quên ba vị thính giả, Thanh Trúc đoán là các bạn trẻ nghe đài, đúng không? Cảm ơn Khải Đông, Jacqueline Le, Nguyễn Hợp, đã quan tâm đến tình cảnh nhà xiêu cửa dột khi mưa về trên Tổ Ấm Vinh Sơn 2 ở Komtum, nơi nương tựa của hai trăm trẻ sắc tộc Tây Nguyên.

Lễ Tình Nhân

Ngày mai là ngày Valentine, Lễ Tình Nhân, các bạn trẻ nghe RFA có mua hoa tặng nhau không? Cao Lê Hoàng Lan, một cư dân Dalat ngày trước, hỏi Thanh Trúc em nên tặng hoa gì cho người bạn thân quí nhất.

Một trong những sắc hoa đẹp của Dalat là oeillet, tức hoa cẩm chướng. Nhiều nhà còn trồng loại oeillet de poète, cẩm chướng của thi sĩ, Hoàng Lan ạ.

Ngày Lễ Tình Nhân năm nay, cho phép Thanh Trúc gởi tặng từng bạn trẻ nghe đài một đoá oeillet de poète giản dị khiêm tốn của Dalat xa. Mong các bạn vui nhiều nhé.

Thanh Trúc kính chào tạm biệt. Xin hẹn lại quí vị tối thứ Sáu tuần tới.

Kiến nghị của Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội với Hội đồng Giám mục Việt Nam là “

yêu cầu

xử lý nghiêm minh với tổng giám mục Ngô Quang Kiệt và linh mục Vũ Khởi Phụng, các giáo sĩ Nguyễn Văn Khải, Nguyễn Văn Thật và Nguyễn Ngọc Nam Phong.”

Trong bức thư trả lời do Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nhơn ký ngày 25, gửi chính quyền thành phồ Hà Nội, có đoạn viết rằng, các vị này "không làm bất cứ điều gì ngược lại giáo luật hiện hành của Giáo Hội Công giáo."

(courtesy of vietcatholic)

Trong một diễn biến khác, Linh mục Nguyễn Thể Hiện thuộc Dòng Chúa Cứu Thế Hà Nội hôm nay đến Ủy ban nhân dân thành phố để yêu cầu luật pháp được tôn trọng, theo tin của báo điện tử AsiaNews.

Bản tin cho biết linh mục Nguyễn Thể Hiện nói với giới hữu trách rằng theo luật lệ hiện hành, thì có ba cấp có thể dùng để chống lại quyết định của nhà cầm quyền trứơc khi ra tòa để giải quyết tranh chấp, vậy tại sao mới chỉ qua một cấp, mà nhà cầm quyền đã thông báo chuyển khu đất Thái Hà đang tranh chấp thành một công viên?

Tại Hoa kỳ, Ủy ban Tự do tôn giáo quốc tế của quốc hội Hoa kỳ vừa kêu gọi bộ ngoại giao Hoa kỳ đưa Việt Nam vào danh sách các nứơc cần quan tâm đặc bịêt về tự do tôn giáo, thừơng gọi tắt là CPC, và yêu cầu chính phủ Việt Nam trả tự do cho những tín đồ Công giáo đang bị cầm tù một cách bất công.

(Photo courtesy of Vietcatholic)

Ngoài ra, dân biểu Loretta Sanchez cùng sáu vị dân biểu khác của hạ viện Hoa kỳ cũng vừa gửi thư đến chủ tịch Nguyễn Minh Triết của Việt Nam để bày tỏ sự quan ngại sâu xa về tình hình vi phạm nhân quyền và đàn áp những người họat động cho dân chủ tại Việt Nam.

Theo dòng thời sự:

Những ngày đầu tháng Tám vừa qua, hàng loạt hãng thông tấn quốc tế, đặc biệt là báo chí Nhật Bản, đăng nhiều bài viết về vụ bốn viên chức Nhật Bản hối lộ một quan chức Việt Nam số tiền lên đến hơn 2 triệu Mỹ kim để được dành quyền thầu tư vấn, không qua đấu thầu một số công trình tại Việt Nam.

Những ngày gần đây, trên một số website và blog, người ta lại thấy một tài liệu được phổ biến mà độc giả có thể đặt giả thuyết rằng đây là bản dịch tiếng Việt của tài liệu nguyên bản tiếng Nhật được gởi cho các cơ quan chức năng Việt Nam yêu cầu phối hợp điều tra.

Nhiều chi tiết của tài liệu này trùng hợp hoàn toàn với các chi tiết do các hãng thông tấn phổ biến trước đó. Chúng tôi xin tổng hợp tất cả các thông tin, của các hãng thông tấn và tài liệu vừa đề cập, để trình bày cùng quí vị.

Cũng xin nói rõ, rằng chúng tôi trình bày các tài liệu này với tất cả sự dè dặt cần thiết. Trong phần trình bày này, những thông tin được dẫn từ tài liệu được phổ biến trên Internet sẽ được gọi tắt và thống nhất là “Tài Liệu,” và cũng xin quý vị lưu ý là chúng tôi giữ nguyên văn cách viết của tài liệu ấy, cho dầu một số thuật ngữ và cách dùng tiếng Việt có thể không được quen tai.

Trong bài trước, chúng tôi đã thuật lại lời khai của các quan chức phía Nhật Bản về nhiều lần hối lộ cho ông Huỳnh Ngọc Sĩ, Phó Giám Đốc Sở Giao Thông – Công Chánh thành phố Hồ Chí Minh, kiêm Quản Lý Dự Án Xa Lộ Đông – Tây. Tên ông xuất hiện trong các “Biên Bản Trình Bày” của phía Nhật Bản trong vai trò người nhận hối lộ. Thiện Giao trình bày tiếp.

Giám đốc Sĩ nhận hối lộ 600 ngàn đô?

Ông Sakashita, một thành viên ban Giám Đốc của PCI, nói rằng “Giám Đốc Sĩ nhận hối lộ trị giá 600 ngàn Mỹ kim vào khoảng hạ tuần tháng 12 năm 2003.”

Chúng tôi đã đưa tiền hối lộ cho Giám Đốc Sĩ chia thành khoảng 10 lần với mục đích được Giám Đốc Sĩ tạo điều kiện, giúp đỡ công ty PCI thầu các công việc tư vấn của dự án Đại Lộ Đông Tây… Tiền hối lộ mà chúng tôi đưa cho Giám Đốc Sĩ tổng cộng là khoảng 2 triệu đến 3 triệu Mỹ kim.

Lời khai của Sakashita

Tài Liệu tiết lộ rằng ông Sakashita cho là “mang 600 ngàn Mỹ kim vào Việt Nam là việc không ổn,” do đó ông ta “mang 400 ngàn Mỹ kim sang Việt Nam, ông Takasu mang 200 ngàn Mỹ kim sang Việt Nam.”

Tài liệu viết nguyên văn "Sau đó, ông Takasu đã gặp Giám Đốc Sĩ và đưa tiền hối lộ cho Giám Đốc Sĩ qua bàn tay."

Sakashita khai tiếp trong “Biên Bản Trình Bày,” rằng [trích] “như vậy, chúng tôi đã đưa tiền hối lộ cho Giám Đốc Sĩ chia thành khoảng 10 lần với mục đích được Giám Đốc Sĩ tạo điều kiện, giúp đỡ công ty PCI thầu các công việc tư vấn của dự án Đại Lộ Đông Tây… Tiền hối lộ mà chúng tôi đưa cho Giám Đốc Sĩ tổng cộng là khoảng 2 triệu đến 3 triệu Mỹ kim.” [ngưng trích]

Tại sao từ con số 820 ngàn Mỹ kim nay lại có con số 2 đến 3 triệu Mỹ kim hối lộ? Tài Liệu cho thấy ông Sakashita khai là PCI “đã hứa với ông Sĩ rằng, để đền ơn giúp đỡ, sẽ đưa tiền hối lộ nhiều lần trong tương lai với số tiền là khoảng 10% tổng số tiền ký hợp đồng.”

Đổi lại, phía PCI yêu cầu Giám Đốc Sĩ 2 điều. Thứ nhất là “tạo điều kiện giúp đỡ PCI có thể thầu mà không qua đấu thầu” và “tiếp tục tạo điều kiện giúp đỡ PCI về việc ký hợp đồng và các công việc khác.”

Sakashita khai tiếp, xin trích nguyên văn, là [trích] “khi đưa tiền hối lộ, chúng tôi và Giám Đốc Sĩ đã thống nhất rằng, mỗi lần khi chúng tôi thấy cần thiết, chúng tôi trao đổi và thống nhất với Giám Đốc Sĩ về thời gian và kim ngạch tiền hối lộ đưa cho Giám Đốc Sĩ.” [ngưng trích]

Vì đã thống nhất như vậy, “mỗi lần khi Giám Đốc Sĩ yêu cầu đưa tiền hối lộ” thì các phía trao đổi thống nhất về “thời gian và kim ngạch tiền hối lộ” và sau đó là “trao tiền qua bàn tay.”

Xin nhắc lại, bản tin của thông tấn AP, ra ngày 5 tháng Tám, cho biết phía PCI “bị cáo buộc đưa cho quan chức Việt Nam tổng số tiền có thể lên đến 2 triệu 800 ngàn Mỹ kim.”

Trách nhiệm của Chính phủ VN?

Cho đến thời điểm hiện nay, mặc dầu danh tánh của nhân vật Việt Nam bị cáo buộc nhận hối lộ đã được các cơ quan báo chí nêu đích danh, tuy nhiên, phía Việt Nam vẫn chưa bao giờ đề cập chính thức về điều này.

Khi đặt câu hỏi về trách nhiệm của chính phủ Việt Nam trong việc công khai danh tánh quan chức nhận hối lộ, tiến sĩ Lê Đăng Doanh đã từng phát biểu vào những ngày đầu khi dư luận đề cập đến vụ này:

Tôi hy vọng điều này sẽ diễn ra sớm theo đúng luật pháp Việt Nam. Đây là trách nhiệm đối với người dân Việt Nam mà cũng là trách nhiệm với dân Nhật Bản đóng góp viện trợ Việt Nam.

TS Lê Đăng Doanh

“Tôi hy vọng điều này sẽ diễn ra sớm theo đúng luật pháp Việt Nam. Đây là trách nhiệm đối với người dân Việt Nam mà cũng là trách nhiệm với dân Nhật Bản đóng góp viện trợ Việt Nam.”

Trở lại với bản “Đề Nghị Cùng Hợp Tác Điều Tra” mà Viện Công Tố Địa Hạt Tokyo gởi cho Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao Việt Nam, do Tài Liệu phổ biến, thì nguyên ủy cuộc điều tra bắt đầu từ “vụ án khả nghi vi phạm Luật thuế pháp nhân của Nhật Bản” và “vụ án khả nghi vi phạm Luật chống cạnh tranh không lành mạnh của Nhật Bản.”

Tiến sĩ Luật sư Nguyễn Vân Nam nhận định từ Sài Gòn:

“Đạo luật thực sự có hiệu quả nhất để trị những hành vi này là luật chống cạnh tranh không lành mạnh. Thế nhưng, luật Việt Nam, trong phần chống cạnh tranh không lành mạnh, lại không hề nêu hành động hối lộ hay tham nhũng như thế này như là hành động cạnh tranh không lành mạnh.”

Theo Tài Liệu, thì Điều 18 – Khoản 1 Luật chống cạnh tranh không lành mạnh của Nhật Bản có đoạn viết “bất cứ ai cũng không được đưa tiền mặt hoặc các lợi ích khác cho cán bộ viên chức nào đó của nhà nước khác, hoặc thông báo trước, hoặc hứa hẹn trước những việc đó với mục đích là thao túng người đó làm hoặc không làm công việc liên quan đến chức vụ, hoặc lợi dụng chức quyền của người đó để sai khiến cán bộ viên chức khác làm hoặc không làm công việc liên quan đến chức vụ của người ấy nhằm thu được lợi ích kinh doanh bất chính trong giao dịch thương mại quốc tế.”

Tài Liệu tiết lộ rằng, Takasu Kunio bị bắt vì đã vi phạm Luật vừa nêu. Cụ thể, trích nguyên văn, là “trong thời gian nắm chức vụ, bị can đã vận động để ký hợp đồng tư vấn cho dự án xây dựng hành lang Đông Tây và dự án nâng cấp môi trường nước do Ban Quản Lý Dự Án Hành Lang Đông Tây và Môi Trường Nước của Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố Hồ Chí Minh chủ quản.”

Một trường hợp điển hình

Tài Liệu viết tiếp, là một khoản tiền hối lộ “được đưa cho ông Huỳnh Ngọc Sĩ là Trưởng Ban Quản Lý Dự Án Hành Lang Đông Tây và Môi Trường Nước của Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố Hồ Chí Minh vào khoảng ngày 29 tháng Tám năm 2006 tại Trụ Sở Ban Quản Lý Dự Án Hành Lang Đông Tây và Môi Trường Nước của Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố Hồ Chí Minh nằm ở nhà số 3 đường Nguyễn Thị Diệu, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh.”

Trường hợp vừa rồi là một điển hình. Nếu ở các nước khác, hối lộ và tham nhũng trong kinh doanh giữa các doanh nghiệp có thể bị trừng trị ngay lập tức bởi luật chống cạnh tranh không lành mạnh. Nhưng ở Việt Nam thì không thể.

LS Nguyễn Vân Nam

Luật sư Nguyễn Vân Nam nói rằng vụ PCI là một điển hình của “cạnh tranh không lành mạnh:

“Trường hợp vừa rồi là một điển hình. Nếu ở các nước khác, hối lộ và tham nhũng trong kinh doanh giữa các doanh nghiệp có thể bị trừng trị ngay lập tức bởi luật chống cạnh tranh không lành mạnh. Nhưng ở Việt Nam thì không thể. Thứ nhất, về cơ sở pháp lý, hầu như khó thực hiện. Thứ nhì, tôi không biết giữa hai nước có hiệp định tương trợ pháp lý chưa. Mà nếu có rồi thì không biết Việt Nam sẽ dùng cơ sở pháp lý nào để điều tra giúp phía Nhật Bản.”

Phía Nhật Bản cũng yêu cầu phía Việt Nam “cho phép cán bộ nhập cảnh vào Việt Nam.” Các cán bộ ấy là các công tố viên thuộc Viện Công Tố Địa Phương Tokyo. Phía Nhật cam kết “chịu mọi kinh phí cần thiết khi tiến hành việc cùng hợp tác điều tra,” và yêu cầu Việt Nam trao một số tài liệu cùng tiến hành công việc điều tra “muộn nhất trước cuối tháng Bảy năm 2008.”

Trong số các văn bản phía Nhật gởi cho Việt Nam, có hai tài liệu đáng để ý: thứ nhất là những “tài liệu có thể nắm được tình hình sở hữu tài sản của ông Huỳnh Ngọc Sĩ” và thứ hai là một “Bản Hỏi” gồm 23 câu hỏi đặt trực tiếp cho ông Sĩ.

Như đã trình bày, phía Nhật Bản gởi đề nghị “cùng hợp tác điều tra” với Việt Nam hồi tháng Sáu, yêu cầu phía Việt Nam hợp tác “muộn nhất là trước cuối tháng Bảy,” thì bản tin của Kyodo News ra ngày 5 tháng Tám có đoạn “Quan chức Việt Nam đã thừa nhận có nhận tiền mặt khi ông ta bị các điều tra viên Việt Nam hỏi cung.”

Tuy nhiên, cách đây chỉ vài ngày, thứ trưởng Bộ Ngoại Giao Việt Nam là Hồ Xuân Sơn trả lời phỏng vấn báo chí Việt Nam, nêu rõ “Chính phủ Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Chính phủ Nhật Bản để sớm làm rõ và xử lý thoả đáng các vấn đề, “nếu có,” liên quan đến Dự án.”

Thứ trưởng Hồ Xuân Sơn cũng nói rằng “Việt Nam đã đề nghị phía Nhật Bản trong khi vụ việc đang được điều tra, chưa có kết luận cuối cùng thì các cơ quan truyền thông đại chúng của hai nước đều không nên đưa tin.”

Cùng lúc đó, báo chí trong nước đưa tin, cho biết rằng “Ban Quản lý dự án nói là không có hành vi tiêu cực như báo chí đã đưa.”

Thông tin liên quan:

Những ngày gần đây, trên một số website và blog, người ta lại thấy một tài liệu được phổ biến mà độc giả có thể đặt giả thuyết rằng đây là bản dịch tiếng Việt của tài liệu nguyên bản tiếng Nhật được gởi cho các cơ quan chức năng Việt Nam yêu cầu phối hợp điều tra.

Nhiều chi tiết của tài liệu này trùng hợp hoàn toàn với các chi tiết do các hãng thông tấn phổ biến trước đó.

Chúng tôi xin tổng hợp tất cả các thông tin, của các hãng thông tấn và tài liệu vừa đề cập, để trình bày cùng quí vị. Cũng xin nói rõ, rằng chúng tôi trình bày các tài liệu này với tất cả sự dè dặt cần thiết.

Trong phần trình bày này, những thông tin được dẫn từ tài liệu được phổ biến trên Internet sẽ được gọi tắt và thống nhất là “Tài Liệu,” và cũng xin quý vị lưu ý là chúng tôi giữ nguyên văn cách viết của tài liệu ấy, cho dầu một số thuật ngữ và cách dùng tiếng Việt có thể không được quen tai.

Dự án xa lộ Đông-Tây

Chỉ vài ngày sau khi Thứ Trưởng Ngoại Giao Việt Nam phát biểu trên báo chí Việt Nam, có ý phàn nàn chính phủ Nhật Bản để cho báo chí nước này “viết bài, đưa tin” theo cách thức “không có lợi cho 2 nước Việt Nam, Nhật Bản,” thì các báo Việt Nam đồng loạt đưa tin rằng đường hầm Thủ Thiêm có vết nứt.

Đường hầm Thủ Thiêm là một trong những công đoạn quan trọng trong dự án Xa Lộ Đông – Tây; được triển khai bằng vốn ODA của Nhật Bản, xây dựng bằng kỹ thuật của nhà thầu Nhật Bản, với tư vấn kỹ thuật của công ty Nhật Bản.

Phía Việt Nam, cụ thể là một người Việt Nam, đã nhiều lần nhận tiền hối lộ của PCI, lên đến hơn 2 triệu Mỹ kim.

Báo chí Nhật

Trong khi đó, Việt Nam, nước nhận viện trợ, đóng vai trò quản lý dự án, thông qua Ban Quản Lý Dự Án, PMU.

Những động thái của chính phủ và báo chí Việt Nam xảy ra khoảng nửa tháng sau khi nhiều hãng thông tấn quốc tế, đặc biệt là báo chí Nhật Bản, đưa tin về một vụ trốn thuế và hối lộ liên quan đến công ty PCI của Nhật Bản.

PCI chính là công ty tư vấn trong công trình Xa Lộ Đông – Tây đang được triển khai tại Việt Nam!

Quá trình điều tra, theo thông tin báo chí Nhật Bản, thì cơ quan hữu trách nước này khám phá ra, rằng phía Việt Nam, cụ thể là một người Việt Nam, đã nhiều lần nhận tiền hối lộ của PCI, lên đến hơn 2 triệu Mỹ kim.

Cuộc điều tra, đến lúc ấy, không còn giới hạn bên trong biên giới Nhật Bản, mà bắt đầu lan sang Việt Nam.

Bản Tài Liệu mà chúng tôi trích dẫn cho thấy, Công Tố Viện Địa Hạt Tokyo, vào tháng Sáu năm nay, đã gởi văn thư đến Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao của nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam để “đề nghị quý cơ quan cùng hợp tác điều tra.”

Tài Liệu viết, các văn bản mà phía Nhật gởi cho chính phủ Việt Nam gồm một “Đề Nghị Hợp Tác Điều Tra,” hai “Biên Bản Trình Bày” của 2 nhân vật từng làm việc cho PCI cung khai hành động hối lộ cho quan chức Việt Nam, và đặc biệt là một “Bản Hỏi” gồm 23 câu hỏi dành riêng cho nhân vật Việt Nam ấy.

Nhân vật này được gọi là Huỳnh Ngọc Sĩ, được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong các văn bản phía Nhật gởi cho Việt Nam.

Ông Huỳnh Ngọc Sĩ là Phó Giám Đốc Sở Giao Thông – Công Chánh thành phố Hồ Chí Minh, kiêm Quản Lý Dự Án Xa Lộ Đông – Tây. Tên ông xuất hiện trong các “Biên Bản Trình Bày” của phía Nhật Bản trong vai trò người nhận hối lộ.

Hối lộ quan chức Việt Nam

Trở lại diễn tiến từ đầu, hồi đầu tháng Tám, báo chí Nhật Bản đồng loạt đưa tin rằng các công tố viên địa hạt Tokyo đã bắt giam 4 nhân vật, đương nhiệm hoặc đã về hưu, của công ty PCI vì có hành vi bị nghi ngờ là “hối lộ cho một quan chức chính phủ Việt Nam.”

Những người của PCI bị bắt gồm một cựu Tổng Giám Đốc, một cựu Giám Đốc Điều Hành, một cựu Giám Đốc Điều Hành Văn Phòng Hà Nội, và một thành viên Hội Đồng Quản Trị.

Ông Kunio Takasu, cựu Giám Đốc Điều Hành PCI bị bắt vì bị tình nghi chuyển tiền cho một quan chức ở Sở Giao Thông Công Chánh, thuộc Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố Hồ Chí Minh.

Kyodo News

Bản tin của Kyodo News ngày 5 tháng Tám viết rằng “ông Kunio Takasu, cựu Giám Đốc Điều Hành PCI bị bắt vì bị tình nghi chuyển tiền cho một quan chức ở Sở Giao Thông Công Chánh, thuộc Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố Hồ Chí Minh.”

Tổng số tiền phía PCI bị tình nghi hối lộ cho viên chức này lên đến 820 ngàn Mỹ kim.

Theo một bản tin khác, cũng của Kyodo News, ra ngày 6 tháng Tám, thì “phía PCI đồng ý đền bù bằng khoảng 10% giá trị hợp đồng cho quan chức Việt Nam.”

Một bản tin khác nữa, của hãng thông tấn AP, ra ngày 5 tháng Tám, thì cho biết ông Kunio Takasu “bị cáo buộc đưa cho quan chức Việt Nam tổng số tiền có thể lên đến 2 triệu 800 ngàn Mỹ kim.”

Lời khai của Kunio Takasu

Các thông tin trên gần như hoàn toàn ăn khớp với các con số được nêu trong Tài Liệu.

Trong “Biên Bản Trình Bày,” tức là bản cung khai của ông Kunio Takasu, do Tài Liệu phổ biến, có đoạn nói rằng ông Takasu đã được các thành viên cao cấp của công ty PCI nhờ “giúp đỡ lần cuối” vào ngày 11 tháng Tám năm 2006.

Ngày hôm đó, các thành viên cao cấp của PCI, gồm ông Taga Masayoshi, Giám Đốc Điều Hành Cao Cấp, và ông Otsuka Hikoroku, thành viên Ban Giám Đốc, đã hỏi ông Takasu rằng liệu ông “có thể giúp công ty PCI lần cuối cùng trước khi về hưu không?”

Cụ thể, theo Tài Liệu, thì ông Taga hỏi Takasu có thể đi Thành Phố Hồ Chí Minh được không, để nhờ ông đưa tiền cho PMU. Tài liệu viết nguyên văn rằng ông Taga nói là nhờ ông Takasu “đưa tiền qua bàn tay” và họ “cần sự giúp đỡ” của Takasu.

PMU mà phía Tài Liệu nhắc đến chính là cơ quan có nhiệm vụ tổ chức tuyển chọn nhà thầu của dự án trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.

Bạn nghĩ gì hoặc có tài liệu gì liên quan đến vụ này? Hãy gửi đến Ban Việt Ngữ RFA ý kiến hay các tài liệu mà Bạn có được. email: vietweb@rfa.org

Vẫn theo Tài Liệu, thì ông Takasu khai tiếp, rằng “Đưa tiền cho PMU có nghĩa là đưa tiền hối lộ cho cán bộ công chức cầm đầu, là Giám Đốc Sĩ.”

Ông Takasu khai đã từng đưa tiền hối lộ cho Giám Đốc Sĩ một vài lần “để được Giám Đốc Sĩ tạo điều kiện, giúp đỡ PCI về dự án mà PMU tổ chức tuyển chọn nhà thầu.” Takasu nhận lời giúp PCI đưa hối lộ cho Giám Đốc Sĩ vì “đã mang ơn công ty nên muốn đền ơn lần cuối cùng.”

Takasu sau đó liên lạc với nhân viên PCI tại Thành Phố Hồ Chí Minh. Cuối tháng Tám, 2006, theo tiết lộ của Tài Liệu, ông sang Việt Nam, “được giao một số tiền mặt 220 ngàn Mỹ kim và đưa số tiền đó cho Giám Đốc Sĩ.”

“Biên Bản Trình Bày” thứ hai, do Tài Liệu phổ biến, nêu chi tiết những lời kể của Sakashita Haruo về việc hối lộ Giám Đốc Sĩ con số 600 ngàn Mỹ kim còn lại.

(Những lòi kể này ra sao? Mời quý vị nghe trong bài kế tiếp, cũng về đề tài này, do Thiện Giao trình bày.)

Thông tin liên quan:

Những ngày gần đây, trên một số website và blog, người ta lại thấy một tài liệu được phổ biến mà độc giả có thể đặt giả thuyết rằng đây là bản dịch tiếng Việt của tài liệu nguyên bản tiếng Nhật được gởi cho các cơ quan chức năng Việt Nam yêu cầu phối hợp điều tra.

Nhiều chi tiết của tài liệu này trùng hợp hoàn toàn với các chi tiết do các hãng thông tấn phổ biến trước đó.

Chúng tôi xin tổng hợp tất cả các thông tin, của các hãng thông tấn và tài liệu vừa đề cập, để trình bày cùng quí vị. Cũng xin nói rõ, rằng chúng tôi trình bày các tài liệu này với tất cả sự dè dặt cần thiết.

Trong phần trình bày này, những thông tin được dẫn từ tài liệu được phổ biến trên Internet sẽ được gọi tắt và thống nhất là “Tài Liệu,” và cũng xin quý vị lưu ý là chúng tôi giữ nguyên văn cách viết của tài liệu ấy, cho dầu một số thuật ngữ và cách dùng tiếng Việt có thể không được quen tai.

Dự án xa lộ Đông-Tây

Chỉ vài ngày sau khi Thứ Trưởng Ngoại Giao Việt Nam phát biểu trên báo chí Việt Nam, có ý phàn nàn chính phủ Nhật Bản để cho báo chí nước này “viết bài, đưa tin” theo cách thức “không có lợi cho 2 nước Việt Nam, Nhật Bản,” thì các báo Việt Nam đồng loạt đưa tin rằng đường hầm Thủ Thiêm có vết nứt.

Đường hầm Thủ Thiêm là một trong những công đoạn quan trọng trong dự án Xa Lộ Đông – Tây; được triển khai bằng vốn ODA của Nhật Bản, xây dựng bằng kỹ thuật của nhà thầu Nhật Bản, với tư vấn kỹ thuật của công ty Nhật Bản.

Phía Việt Nam, cụ thể là một người Việt Nam, đã nhiều lần nhận tiền hối lộ của PCI, lên đến hơn 2 triệu Mỹ kim.

Báo chí Nhật

Trong khi đó, Việt Nam, nước nhận viện trợ, đóng vai trò quản lý dự án, thông qua Ban Quản Lý Dự Án, PMU.

Những động thái của chính phủ và báo chí Việt Nam xảy ra khoảng nửa tháng sau khi nhiều hãng thông tấn quốc tế, đặc biệt là báo chí Nhật Bản, đưa tin về một vụ trốn thuế và hối lộ liên quan đến công ty PCI của Nhật Bản.

PCI chính là công ty tư vấn trong công trình Xa Lộ Đông – Tây đang được triển khai tại Việt Nam!

Quá trình điều tra, theo thông tin báo chí Nhật Bản, thì cơ quan hữu trách nước này khám phá ra, rằng phía Việt Nam, cụ thể là một người Việt Nam, đã nhiều lần nhận tiền hối lộ của PCI, lên đến hơn 2 triệu Mỹ kim.

Cuộc điều tra, đến lúc ấy, không còn giới hạn bên trong biên giới Nhật Bản, mà bắt đầu lan sang Việt Nam.

Bản Tài Liệu mà chúng tôi trích dẫn cho thấy, Công Tố Viện Địa Hạt Tokyo, vào tháng Sáu năm nay, đã gởi văn thư đến Viện Kiểm Sát Nhân Dân Tối Cao của nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam để “đề nghị quý cơ quan cùng hợp tác điều tra.”

Tài Liệu viết, các văn bản mà phía Nhật gởi cho chính phủ Việt Nam gồm một “Đề Nghị Hợp Tác Điều Tra,” hai “Biên Bản Trình Bày” của 2 nhân vật từng làm việc cho PCI cung khai hành động hối lộ cho quan chức Việt Nam, và đặc biệt là một “Bản Hỏi” gồm 23 câu hỏi dành riêng cho nhân vật Việt Nam ấy.

Nhân vật này được gọi là Huỳnh Ngọc Sĩ, được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong các văn bản phía Nhật gởi cho Việt Nam.

Ông Huỳnh Ngọc Sĩ là Phó Giám Đốc Sở Giao Thông – Công Chánh thành phố Hồ Chí Minh, kiêm Quản Lý Dự Án Xa Lộ Đông – Tây. Tên ông xuất hiện trong các “Biên Bản Trình Bày” của phía Nhật Bản trong vai trò người nhận hối lộ.

Hối lộ quan chức Việt Nam

Trở lại diễn tiến từ đầu, hồi đầu tháng Tám, báo chí Nhật Bản đồng loạt đưa tin rằng các công tố viên địa hạt Tokyo đã bắt giam 4 nhân vật, đương nhiệm hoặc đã về hưu, của công ty PCI vì có hành vi bị nghi ngờ là “hối lộ cho một quan chức chính phủ Việt Nam.”

Những người của PCI bị bắt gồm một cựu Tổng Giám Đốc, một cựu Giám Đốc Điều Hành, một cựu Giám Đốc Điều Hành Văn Phòng Hà Nội, và một thành viên Hội Đồng Quản Trị.

Ông Kunio Takasu, cựu Giám Đốc Điều Hành PCI bị bắt vì bị tình nghi chuyển tiền cho một quan chức ở Sở Giao Thông Công Chánh, thuộc Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố Hồ Chí Minh.

Kyodo News

Bản tin của Kyodo News ngày 5 tháng Tám viết rằng “ông Kunio Takasu, cựu Giám Đốc Điều Hành PCI bị bắt vì bị tình nghi chuyển tiền cho một quan chức ở Sở Giao Thông Công Chánh, thuộc Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố Hồ Chí Minh.”

Tổng số tiền phía PCI bị tình nghi hối lộ cho viên chức này lên đến 820 ngàn Mỹ kim.

Theo một bản tin khác, cũng của Kyodo News, ra ngày 6 tháng Tám, thì “phía PCI đồng ý đền bù bằng khoảng 10% giá trị hợp đồng cho quan chức Việt Nam.”

Một bản tin khác nữa, của hãng thông tấn AP, ra ngày 5 tháng Tám, thì cho biết ông Kunio Takasu “bị cáo buộc đưa cho quan chức Việt Nam tổng số tiền có thể lên đến 2 triệu 800 ngàn Mỹ kim.”

Lời khai của Kunio Takasu

Các thông tin trên gần như hoàn toàn ăn khớp với các con số được nêu trong Tài Liệu.

Trong “Biên Bản Trình Bày,” tức là bản cung khai của ông Kunio Takasu, do Tài Liệu phổ biến, có đoạn nói rằng ông Takasu đã được các thành viên cao cấp của công ty PCI nhờ “giúp đỡ lần cuối” vào ngày 11 tháng Tám năm 2006.

Ngày hôm đó, các thành viên cao cấp của PCI, gồm ông Taga Masayoshi, Giám Đốc Điều Hành Cao Cấp, và ông Otsuka Hikoroku, thành viên Ban Giám Đốc, đã hỏi ông Takasu rằng liệu ông “có thể giúp công ty PCI lần cuối cùng trước khi về hưu không?”

Cụ thể, theo Tài Liệu, thì ông Taga hỏi Takasu có thể đi Thành Phố Hồ Chí Minh được không, để nhờ ông đưa tiền cho PMU. Tài liệu viết nguyên văn rằng ông Taga nói là nhờ ông Takasu “đưa tiền qua bàn tay” và họ “cần sự giúp đỡ” của Takasu.

PMU mà phía Tài Liệu nhắc đến chính là cơ quan có nhiệm vụ tổ chức tuyển chọn nhà thầu của dự án trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.

Bạn nghĩ gì hoặc có tài liệu gì liên quan đến vụ này? Hãy gửi đến Ban Việt Ngữ RFA ý kiến hay các tài liệu mà Bạn có được. email: vietweb@rfa.org

Vẫn theo Tài Liệu, thì ông Takasu khai tiếp, rằng “Đưa tiền cho PMU có nghĩa là đưa tiền hối lộ cho cán bộ công chức cầm đầu, là Giám Đốc Sĩ.”

Ông Takasu khai đã từng đưa tiền hối lộ cho Giám Đốc Sĩ một vài lần “để được Giám Đốc Sĩ tạo điều kiện, giúp đỡ PCI về dự án mà PMU tổ chức tuyển chọn nhà thầu.” Takasu nhận lời giúp PCI đưa hối lộ cho Giám Đốc Sĩ vì “đã mang ơn công ty nên muốn đền ơn lần cuối cùng.”

Takasu sau đó liên lạc với nhân viên PCI tại Thành Phố Hồ Chí Minh. Cuối tháng Tám, 2006, theo tiết lộ của Tài Liệu, ông sang Việt Nam, “được giao một số tiền mặt 220 ngàn Mỹ kim và đưa số tiền đó cho Giám Đốc Sĩ.”

“Biên Bản Trình Bày” thứ hai, do Tài Liệu phổ biến, nêu chi tiết những lời kể của Sakashita Haruo về việc hối lộ Giám Đốc Sĩ con số 600 ngàn Mỹ kim còn lại.

(Những lòi kể này ra sao? Mời quý vị nghe trong bài kế tiếp, cũng về đề tài này, do Thiện Giao trình bày.)

Thông tin liên quan: